عادات غذایی ریشه در عوامل مختلفی از جمله شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، جغرافیایی، مذهبی، کشاورزی و بسیاری از عوامل دیگر دارد که نسل به نسل منتقل میشود. تغییر شیوه زندگی در کشور ما و بسیاری از کشورهای جهان در دهههای اخیر، وضع سلامت مردم را دستخوش دگرگونی کرده است.
تغییر سنتهای گذشته و شیوههای جدید زندگی منجر به تغییر در الگوهای غذایی از جمله مصرف زیاد فست فودها و غذاهای غیرخانگی، دریافت چربیها و کاهش مصرف سبزی و میوه شده است. این امر موجب افزایش شیوع بیماریهای غیرواگیر نظیر چاقی، بیماریهای قلبی - عروقی، سرطان و دیابت شده است.
معمولا بدون تفکر و تعمق از عادات غذایی پیروی میکنیم و توجهی به اثرات مثبت یا منفی آنها در سلامت خود نداریم، در حالی که بسیاری از عادات غذایی معمول ممکن است نامناسب بوده و اثرات نامطلوب و گاه غیرقابل جبران در سلامت ما بر جای گذارد. بنابراین شناخت عادات غذایی نامناسب و تاثیر آنها در سلامت انسان، گام بسیار موثری در شکلگیری الگوی غذایی صحیح و مناسب و برخورداری از تغذیه کافی، متعادل و متنوع است.
بنا بر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، غذاهای سنتی از نظر میزان روغن و چربی قابل کنترل بوده و سالمتر هستند. اما غذاهای آماده دارای روغن و چربی ناسالم و زیاد بوده و قابل کنترل در هنگام پخت نیست و حداکثر 5 تا 7 برابر غذای سالم انرژی دارند.
نمک در غذاهای سنتی در آخر غذا اضافه میشود و مقدارش مشخص است و در عین حال از نمک یددار تصفیه شده استفاده میشود. اما غذاهای آماده اغلب دارای نمک زیاد بوده و شور است. افزودن نمک به غذاهای آماده به علت خاصیت ضد باکتری آن و همچنین به عنوان پیوند دهنده ذرات گوشت در مقدار مناسب لازم است ولی اغلب غذاهای آماده دارای مقادیر زیادی نمک هستند و غالبا با خیارشور سرو میشوند.
در غذاهای سنتی گوشت قرمز و مرغ و ماهی تازه به عنوان منابع تامین پروتئین مورد نیاز بدن باید در برنامه غذایی گنجانده شوند. میزان چربیهای اشباع آنها را با جدا کردن پوست و چربیهای قابل رویت میتوان کنترل کرد. اما در غذاهای آماده معمولا از امعا و احشای حیوانات و پوست مرغ استفاده میشود و به این دلیل حاوی چربیهای اشباع شده و کالری زیادی است که میتواند مصرف مداوم و زیاد آنها خطر اضافه وزن و چاقی، چربی خون بالا و بیماریهای قلبی - عروقی را افزایش دهد.
در غذاهای سنتی از مواد غذایی سالم و تازه استفاده میشود. حرارت پخت قابل کنترل است و بنابراین ویتامینهای آن کمتر از دست میرود. در مقابل در غذاهای آماده معمولا از مواد غذایی با کیفیت بالا استفاده نمیشود. در مراحل تهیه غذاهای آماده و کنسروی حرارت قابل کنترل نیست و به دلیل حرارت بالا ویتامینهای موجود در آن از بین میرود.
در غذاهای سنتی مقدار روغنی که برای پخت غذا استفاده میشود، قابل کنترل است. معمولا از روغنهای مایع استفاده میشود و از آنجا که درجه حرارت را هنگام پخت غذا میتوان کنترل کرد، روغن سالمتر باقی میماند. همچنین در غذاهای آماده معمولا از روغنهایی که اسید چرب اشباع زیاد دارند، چندین بار برای سرخ کردن استفاده میشود. حرارت زیاد باعث سوختن روغن و ایجاد ترکیباتی در آن میشود که میتواند سرطانزا باشد. چربی موجود در این غذاها در طولانی مدت سبب انسداد عروق و چاقی میشود.