بتن از مهمترین بخشهای هر پروژه ساختمانی و عمرانی به شمار میآید و کیفیت آن تاثیر زیادی ساختار کلی سازه خواهد داشت. برای اطمینان از کیفیت بتن آزمایشاتی قبل و بعد از بتن ریزی صورت میگیرد. عملیات کرگیری بعد از اجرای بتن ریزی در قسمتهای مشخصی صورت میگیرد که هدف عمده آن نمونه گیری از بتن مورد نظر است.
کرگیری بتن چیست؟
کرگیری بتن یا گرفتن مغزه از انواع بتن به روشی اطلاق میشود که در آن قطعاتی از بتن با استفاده از ابزارهای خاصی مانند کرگیر از سطح بتن جدا شده و برای بررسی و آزمایش به آزمایشگاه منتقل میشوند. این کار به منظور بررسی خواص مکانیکی، شیمیایی و فیزیکی بتن و نیز ارزیابی کیفیت بتن استفاده میشود. این کار با استفاده از تجهیزات و ابزارهای خاصی انجام میشود و نیاز به تخصص فنی و آگاهی از استانداردها و روشهای آزمایشگاهی دارد.
هدف از کرگیری بتن چیست؟
کرُگیری بتن همانطور که در بالا نیز عنوان شد میتوان به منظور اهداف مختلفی صورت گیرد. به طور کلی، گرفتن مغزه و نمونه از بتن به منظور انجام بررسیها و آزمایشهای بیشتر از اصلیترین اهدافی است که از کرگیری دنبال میشود. تعین مقاومت فشاری، خمشی و کششی بتن، بررسی تراکم در آرماتورها در فونداسیونها، تیرها، دالها و ستونها اجرا میشود. علاوه بر گرفتن نمونه از بتن، کرگیری ممکن است به منظور اهداف اجرایی دیگری نیز به کار برده شود. به عنوان نمونه شاید برای اجرای خطوط برق، تلفن، لولهها و سایر تجهیزات، لازم به سوراخ کردن بتن باشد که در این صورت استفاده از روش کرگیری بهترین گزینه خواهد بود. نصب انواع نگهدارندهها و اتصالات برای اجرای تجهیزات روشنایی و مواردی من جمله از دیگر کاربردهای این روش است.
کرگیری بتن چگونه انجام میشود؟
گرفتن مغزه و یا سوراخ کردن بتن به تجهیزات بسیار قدرتمندی نیاز دارد. در این فرآیند از دستگاه کرگیری استفاده میشود. این دستگاه بسته به نوع و قدرتی که دارد در اندازههای مختلف به کار برده میشوند. بعضی کوچک که با دست حمل میشوند و برخی هم بزرگ هستند و برای به کار گیری باید از نیروهای مکانیکی زیادی استفاده کرد.
در هر صورت، این دستگاهها از نیروهای برقی، بنزینی و هیدرولیکی برای انجام وظیفه خود بهره میبرند. در اولین گام از فرایند کرگیری بتن بر اساس محاسباتی که صورت گرفته است، محل دقیق گرفتن مغزه یا سوراخ کردن بتن را مشخص میکنند. بسته اینکه هدف از کرگیری گرفتن نمونه برای آزمایش است یا صرفاً سوراخ کردن بتن، از متههایی با قدرت و اندازه مختلفی استفاده میشود.
در مرحله بعد بسته به افقی یا عمودی بودن سطحی که باید از آن مغزه گرفته شود، با استفاده از متههای معمولی چند سوراخ را در دیوار یا کف ایجاد میشود. از این سوراخها برای محکم کردن پایههای دستگاه کرگیر استفاده میشود. بعضی از دستگاههای کرگیری دارای پایههایی هستند که بدو نیاز به پیچ به سطح زیرین خود محکم میشوند. بعد از اطمینان از محکم شدن پایهها، موتور اصلی دستگاه روی پایههای قرار داده میشود.
در مرحله آخر هم دستگاه را به منبع انرژی که عمدتاً برق است وصل میکنند. آب یکی از اصلیترین منابع مورد نیاز برای کرگیری است. آب چند نقش را در کرگیری ایفا میکند. از طرفی باعث خنک شدن مته میشود. مسیر حفاری را با انتقال خردههای حفاری به سمت بالا تمیز میکند.
با رسیدن به عمق مورد نظر، دستگاه خاموش و اقدام به بیرون آوردن مغزه میکنند. اگر عمق حفاری بیشتر از ضخامت سطح مورد نظر باشد، پس مغزه همراه با مته بیرون خواهد آمد اما اگر عمق از ضخامت کمتر باشد برای بیرون آوردن مغزه از ابزارهای مخصوصی استفاده میکنند.
کرگیری روی بتن مسلح و غیر مسلح
اجرای عملیات کرگیری بتن در هر سطحی بتنی باید از شرایط و استانداردهای مشخصی پیروی کند. در بتنهای غیرمسلح بر اساس محاسبات اقدام به مشخص کردن محل کرگیری میکنند اما در بتنهای مسلح شده قضیه کمی متفاوت خواهد بود. در بتنهای مسلح به منظور پرهیز از آسیب به میلگردها میتوان قبل از شروع به کار با استفاده از اسکنرهای مخصوصی محل دقیق آنها را رد داخل بتن مشخص کرد و سپس بر اساس آن محل کرگیری را مشخص کرد. کرگیری روی بتن مسلح و غیرمسلح با توجه به ماهیت متفاوت آنها، ابزارها و روشهای متفاوتی دارد. در کرگیری بر روی بتن غیرمسلح، میتوان از دستگاههای کرگیر انتهایی و تخت استفاده کرد. در این حالت، بتن بدون مسلح که معمولاً در بخشهایی از ساختمانها با کاربردهای مختلف استفاده میشود، با استفاده از دستگاه کرگیر بریده شده و نمونههایی برای بررسی و آزمایش در آزمایشگاه گرفته میشود. اما در کرگیری بر روی بتن مسلح، ابتدا باید محل قرارگیری میلگردها و مسلحها شناسایی شود تا در هنگام کرگیری، از آنها صرفنظر شود و این کار برای حفظ ایمنی و همچنین جلوگیری از خرابی مسلحها اهمیت دارد. برای کرگیری بر روی بتن مسلح، میتوان از دستگاههای کرگیر دیاموند و لولهای استفاده کرد. در این حالت، دستگاه کرگیر با استفاده از تیغه الماسی یا لوله، بتن را برش میدهد و نمونههایی از بتن و مسلحها برای بررسی و آزمایش در آزمایشگاه گرفته میشود.