در کشاورزی و دامپروری نوین، تغذیه حیوانات و جیره بندی برای آن ها به گونه ای برنامه ریزی شده است که بتوان رشد آن ها را سرعت بخشید. از طرفی، به دلیل این که در این صنعت با موجودات زنده مواجه هستیم، حفظ سلامت آن ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. خوراک یکی از مهم ترین فاکتورهای سلامتی دام و طیور و افزایش راندمان آن ها است.
آشنایی با اصطلاحات انواع دام و طیور
دام های شیری : دام های شیری یا شیرده آن دسته از دام هایی هستند که برای استفاده از شیر آن ها پرورش می یابند. این دام ها به چهار نوع سوپرشیر، پر شیر، متوسط شیر و کم شیر تقسیم می شوند.گاو شیری، بز شیری، شتر شیری و گوسفند شیری از جمله انواع دام های سبک و سنگین شیری هستند.
دام های پرواری : دام های سبک و سنگین پرواری یا گوشتی آن دسته از دام هایی هستند که از آن ها برای تامین گوشت استفاده می شود. گاو پرواری، بره پرواری، گوسفند پرواری، بز پرواری و شتر برواری از جمله دام های پرواری هستند. تغذیه این دام ها برای بهبود کیفیت گوشت آن ها صورت می گیرد. طیور گوشتی : آن دسته از مرغ هایی هستند که برای تامین گوشت پرورش داده می شوند. مرغ گوشتی، شترمرغ گوشتی و بلدرچین گوشتی از انواع طیور گوشتی محسوب می شوند. از مهم ترین نژادهای گوشتی می تان به راس، کاب، پلیموث راک، کورنیش و کوشین اشاره کرد. طیور تخم گذار : این مرغ ها برای تامین تخم مرغ مورد نیاز انسان پرورش داده می شوند. مرغ تخمگذار، شترمرغ تخمگذار و بلدرچین تخمگذار از انواع طیور تخمگذار هستند.لگهورن، استرالورپ، لوهمن، رد آیلند و پلیموت راک از مهم ترین نژادهای مرغ تخمگذار هستند.
نگاهی اجمالی به خوراک حیوانات
از آن جایی که این روزها دامپروری و کشاورزی صنعتی شده است، چرخه وابستگی مستقیم حیوانات و گیاهان به یکدیگر قطع شده است. این کارخانه های تولید کننده خوراک دام و طیور هستند که به صورت واسطه ای میان حیوانات و گیاهان عمل می کنند. دام و طیور برای گوشت و دیگر محصولاتشان پرورش داده می شوند و به همین دلیل غذایی که برای آن ها فرموله می شود، باید به گونه ای باشد که در کوتاه ترین زمان وزن آن ها را به وزن استاندارد بازار برساند. غذاهای صنعتی فرموله شده بیش از علوفه، حشرات و دیگر غذاهای طبیعی برای آن ها اهمیت دارد.
متخصصان تغذیه دام و طیور امروزه بر این باورند که غذاها باید به گونه ای فرموله شوند که تمامی نیازهای حیوانات به مواد مغذی را تامین کنند. اما بسنده کردن به غذاهای صنعتی نیز می تواند مشکلات هاضمه ای بسیار خطرناکی برای حیوانات به خصوص نشخوارکنندگان (از جمله گاو، بز و گوسفند) به وجود آورد زیرا طبیعت آن ها به گونه ای است که به علوفه عادت دارند نه دان ها. در مورد طیور نیز این موضوع وجود دارد و نمی توان تنها به خوراک دهی با پلت و دانه ها اکتفا کرد. تنوع خوراک و گنجاندن تمامی مواد مغذی لازم یکی ازمهم ترین ویژگی های بهترین رژیم غذایی دام و طیور است.انواع خوراک دام
یونجه : یکی از انواع علوفه هایی است که ارزش غذایی بسیار زیادی برای خوراک دام دارد. در یونجه می توان
مواد مغذی مثل پروتئین و کلسیم را به مقدار زیادی یافت. یونجه هم در جیره غذایی گاو شیری و هم جیره غذایی گاو گوشتی قرار می گیرد. علف باغ : ارزش غذایی این نوع از علوفه نیز بالا است و در گاوهای شیری به چرب شدن شیر کمک می کند. علف باغ به دلیل داشتن ساقه های بلند کمک می کند تا دام نشخوار بیشتری داشته باشد و از طرفی مانع از دست دادن خوراک آردی از روده می شود. سیلاژها : سیلاژ یا سیلو کردن از تخمیر ساقه و برگ علوفه هایی مانند جو، ذرت، گندم و دیگر علوفه به دست می آید. سیلاژ به هضم بهتر غذا برای دام کمک می کند. کاه : کاه ارزش غذایی زیادی برای دام ندارد و خوراکی پر حجم و خشک با کمترین ارزش غذایی محسوب می شود. اگر مقدار کاه موجود در رژیم غذایی دام زیاد باشد، مانع از هضم مناسب غذا می شود و مصرف خوراک را نیز کاهش می دهد. این نکته را باید یادآور شد که کاه جو برای دام بهتر از کاه گندم است؛ کاه گندم نیز کیفیت بهتری نسبت به کاه برنج دارد. دام های سنگین باید از کاه هایی با رشته بلندتر استفاده کنند.انواع خوراک طیور
انواع دان های طیور
ذرت، دانه جو و انواع دان های آماده مهم ترین بخش خوراک طیور تخمگذار و گوشتی را تشکیل می دهند. کنسانتره طیور کنسانتره یا همان خوراک فشرده در جیره غذایی طیور نقش پررنگی دارد. کنسانتره مرغ گوشتی و مرغ تخمگذار تفاوت هایی با یکدیگر دارد. کنجاله طیور انواع کنجاله سویا، کنجاله کنجد، کنجاله پنبه دانه، کنجاله آفتابگردان و کنجاله کلزا با داشتن پروتئین های گوناگون به عنوان منبع تامین پروتئین گیاهی، نقشی مهم در جیره های غذایی طیور دارند.