معرفی انواع سقف و ویژگی‌های آنها
ساختمان از بخش‌های مختلفی از جمله: سقف، دیوار، کف و … تشکیل شده است. هر کدام از این بخش‌ها، روش‌های ساخت متفاوتی دارند که در استحکام بنا تأثیرگذارند. سقف هم انواع مختلفی دارد که هر کدام نحوه پیاده‌سازی و ویژگی‌های متفاوتی دارند. سازه‌های مختلف بر حسب اسکلتی که دارند، سقف‌های متنوعی را می‌توانند پذیرا باشند.
یکی از بخش‌های مهم هر ساختمانی، سقف آن است. برای پیاده‌سازی یک سقف، روش‌های مختلفی وجود دارد. انواع مختلفی سقف داریم که هر کدام از آنها، نحوه‌ی اجرا، مصالح و ویژگی‌های خاصی دارند. انواع مختلف سقف شامل موارد زیر است:
دال بتنی
یوبوت
تیرچه بلوک
تیرچه کرومیت
طاق ضربی
کاذب
وافل
عرشه فولادی
کامپویتی
روفیکس
تیردال
پیش تنیده
کوبیاکس
دال بتنی یکی از انواع سقف
این نوع سقف، جزء سقف‌های بسیار مستحکم می‌باشد و وزن بسیار بالایی دارد. از این نوع سقف بیشتر در بناهایی که از اهمیت بالایی برخوردارند، مانند نیروگاه‌ها، مراکز صنعتی بزرگ و … استفاده می‌شود. منظور از دال در این نوع سقف‌ها، بخشی است که بتن و فولاد به صورت یکپارچه استفاده می‌شوند.
ضخامت دال بتنی چیزی در حدود ۱۰ الی ۵۰ سانتی‌متر است و این نوع سقف از بتن و آرماتور تشکیل شده‌است. یکی از مزایای پیاده‌سازی این نوع سقف، مقاومت بالای آن در برابر زلزله است. علاوه بر این، سقف‌های دال بتنی عمر طولانی و مقاومت حرارتی و صوتی بالایی دارند.
سقف یوبوت
سقف یوبوت نوعی سقف دال بتنی است که از نظر مقدار و جهت قرارگیری آرماتورها با دال بتنی تفاوت دارد. برای اجرای این سقف، اول باید قالب تخت زیر دال بسته شود. بعد شبکه آرماتور پایین دال بسته می‌شود. سپس قالب‌های یوبوت مطابق نقشه اجرایی چیده می‌شوند. بعد نوبت به شبکه آرماتور بالای دال می‌رسد که باید بسته شود. سپس یک بتن‌ریزی اولیه انجام می‌شود. بعد نوبت به لایه دوم بتن می‌شود که لایه تکمیلی است. پس از این‌که بتن‌ریزی کامل شد، قالب‌های کف باز می‌شوند.
این سقف ها در برابر شکستگی و خردشدگی حساس هستند و در هنگام اجرا باید نهایت دقت به عمل آید.
سقف تیرچه بلوک
همان‌طور که از نام این نوع سقف پیداست، سقف تیرچه بلوک از تیرچه و بلوک‌های پرکننده تشکیل شده‌است. البته علاوه بر این‌ها، از بتن، آرماتور حرارتی و تقویتی برش هم در این سقف استفاده می‌شود؛ به این صورت که، تیرچه‌ها در حکم تیر فرعی هستند و بین آنها با بلوک پر می‌شود. در سقف تیرچه بلوک، بلوک‌ها نقش سازه‌ای ندارند و تنها به عنوان پرکننده مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این نوع سقف در ساختمان‌هایی که اسکلت فلزی، بتنی و آجری دارند، استفاده می‌شود. چون این سقف‌ها به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه هستند، استفاده از آنها در حال بیشتر شدن است. سقف تیرچه بلوک کم وزن است و در مقابل نیروهای افقی مقاومت کافی دارد.
بلوک‌هایی که برای پیاده‌سازی این سقف‌ها استفاده می‌شوند، بلوک‌های توخالی و سبک بتنی، سفالی و یا فومی هستند. این نوع سقف به نوعی جزء سقف‌های دال یک طرفه محسوب می‌شود. اگر تیرچه به تیرآهن برسد، باید با استفاده از میلگرد ممان منفی، تیرچه به تیرآهن مهار شود تا دچار گسیختگی در زمان زلزله نشود. میلگردهای ممان منفی باعث می‌شوند که سقف به صورت یکپارچه عمل کند و ایمنی بالاتر برود.
تیرچه‌هایی که در این نوع سقف استفاده می‌شوند، می‌توانند از نوع پاشنه بتنی و یا فلزی با جان باز باشند.
سقف تیرچه کرومیت
این سقف مانند سقف تیرچه بلوک است که با استفاده از تیرچه فلزی با جان باز اجرا می‌شود. در این سقف، فضاهای بین تیرچه‌ها با پلی استایرن، بلوک سیمانی، کامپوزیت و یا هر پرکننده‌ی دیگری، پر می‌شود. سقف تیرچه کرومیت در مقایسه با سقف تیرچه بلوک کم وزن‌تر است و همین باعث می‌شود که وزن سازه در کل پایین‌تر بیاید. تیرچه کرومیت انسجام بالا و صلبیت خوبی دارد و چون نیاز به شمع‌بندی ندارد، در نتیچه سرعت اجرای آن بالاست.
سقف طاق ضربی
یکی دیگر از از انواع سقف، طاق ضربی است که در گذشته به دلیل دسترسی آسان به مصالح استفاده می‌شد؛ ولی اکنون به دلیل استحکام کم در برابر زلزله و وزن بالا استفاده از آن منسوخ شده‌است. از دیگر معایب این سقف می‌توان به عدم امکان عبور تأسیسات از روی سقف و خورده شدن آهن در اثر تماس با سیلیکات گچ اشاره کرد. ولی برای برپایی این نوع سقف نیاز به تخصص خاصی نیست و پیاده‌سازی آن هزینه کمی دارد. همچنین این سقف نیاز به شمع‌بندی ندارد و بعد از اجرا هم می‌توان آن را تغییر داد.
اجرای این سقف به این صورت است که دو تیر موازی که در اصطلاح پل خوانده می‌شوند، زده می‌شود و تیرهای فرعی به موازات هم و عمود بر این پل‌ها قرار می‌گیرند. برای اجرای این سقف از تیر، آجر فشاری و ملات گچ و خاک استفاده می‌شود. آجرهای فشاری را با ملات گچ و خاک و با فشار دست به صورت قوسی پیاده‌سازی می‌کنند.
سقف کاذب
سقف کاذب پس از آن‌که کار تأسیسات ساختمان تمام شد، اجرا می‌کنند. این نوع سقف از سبک‌ترین انواع سقف است. از مواد مختلفی مانند: کناف، رابیتس، پی وی سی و … در ساخت این نوع سقف استفاده می‌شود. این سقف از اجزایی مانند: الیاف پلیمری، توری، گچ و افزودنی تشکیل می‌شود. سقف کاذب به سقف اصلی متصل می‌شود و بین تیرچه‌ها به راحتی قابل اجراست. سقف کاذب بسیار سبک است و مقاومت حرارتی و رطوبتی بالایی دارد. این سقف را می‌توان به راحتی و با سرعت، پیاده‌سازی کرد و ایمنی خوبی هم دارد.
سقف وافل
وافل یکی دیگر از انواع سقف است که به آن دال دو طرفه هم گفته می‌شود؛ که با سیستم دال قابلمه‌ای ساخته می‌شود؛ به همین دلیل به این سقف‌ها، قابلمه‌ای و یا مشبک هم گفته می‌شود. این سقف در مقایسه با سایر سقف‌های مجوف و عرشه فولادی، هزینه اجرای پایین‌تری دارد. این مدل به دلیل این‌که نیازی به میلگرد تقویتی و اتصال آن به تیرها ندارد، به سرعت پیاده‌سازی می‌شوند. در ضمن، برای اجرای این سقف بدون افزودن روان‌کننده، بتن‌ریزی یکپارچه انجام می‌دهند.
برای اجرای وافل ابتدا زیرسازی انجام می‌شود، سپس قالب‌های وافل چیده می‌شوند و بعد آرماتوربندی، بتن‌ریزی و قالب‌برداری انجام می‌گیرد.
از سقف وافل برای پوشاندن بخش‌های زیادی که بار کمتری به آن وارد می‌شود: استفاده می‌کنند. این نوع سقف بیشتر در بیمارستان‌ها، پارکینگ‌های مسقف و … استفاده می‌شود. برای کاهش بار، حفره‌هایی در آن ایجاد می‌کنند.
سقف عرشه فولادی
در عرشه فولادی ازمصالحی همچون: ورق گالوانیزه ذوزنقه‌ای شکل، فلاشینگ، بتن، گل‌میخ و میلگرد تشکیل شده است. این نوع سقف این روزها بسیار در صنعت ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سقف به لحاظ وزنی سبک است و اجرای آن سرعت بالایی دارد. همزمان می‌توان طبقات مختلف را با هم اجرا و بتن‌ریزی کرد. برای اجرای این سقف نیاز به شمع‌بندی و دپوی مصالح نیست. عرشه فولادی از نظر اقتصادی هم به صرفه است. البته پیاده‌سازی این سقف معایبی همچون لرزش دارد و برای اجرای آن نیاز به افراد کار بلد است.
سقف روفیکس
سقف روفیکس مانند سقف کامپوزیتی است؛ تفاوت این دو نوع سقف در این است که در کامپوزیتی از تخته یا ورق به عنوان قالب استفاده می‌شود؛ ولی در سقف روفیکس از یک صفحه فلزی مشبک به نام روفیکس به عنوان قالب ماندگار استفاده می‌شود. ورق‌های روفیکس از نوع گالوانیزه هستند که ضخامتی بین ۰.۷ تا ۰.۸ میلیمتر دارند.
خوبی این سقف این است که چون مشبک است به خوبی با بتن تازه درگیر می‌شود و در نتیجه این درگیری، مقاومت خوبی برای تحمل بارهای فرعی ایجاد می‌شود. فاصله تیرهای فرعی می‌تواند، حداکثر ۸۰ سانتی‌متر باشد. فاصله بیشتر از این باعث می‌شود که سقف روفیکس در هنگام بتن‌ریزی خیز بردارد.
در بتن‌ریزی سقف روفیکس نسبت آب به سیمان بتن نباید بالا باشد به طوری که بتن شل بشود. از طرفی، نباید بتن در یک نقطه جمع شود؛ چون ممکن است باعث خیز برداشتن سقف و پارگی آن شود. ورق روفیکس، آرماتور و بتن از اجزای تشکیل‌دهنده سقف روفیکس هستند. این سقف سرعت اجرای بالایی دارد؛ ولی چون قالب روفیکس ماندگار است، جزء مصالح مصرفی سقف محسوب شده و در نتیجه هزینه بالایی دارد.
سقف پیش تنیده
جدیدترین سقفی که اکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد، سقف پیش تنیده است. در این نوع سقف از کابل با مقاومت کششی بالا به جای آرماتور استفاده می‌شود. این کابل‌ها تحت کشش قرار می‌گیرند. طرز قرارگرفتن این کابل‌ها، یک نیروی فشاری اولیه قبل از بهره‌برداری از سازه در ناحیه کششی دال بتنی ایجاد می‌کند تا بعد از بهره‌برداری از سازه، این ناحیه کششی دچار ترک و شکستگی نشود و بتوان از حداکثر ظرفیت باربری بتن استفاده کرد.
در سقف‌های پیش تنیده، تعداد ستون‌ها نسبت به سایر سقف‌ها، کمتر است. این امر باعث می‌شود که با این‌که هزینه اجرای این سقف بالاست؛ ولی بسیاری از ساختمان‌سازان، در ساختمان‌هایی که حائز اهمیت هستند از این نوع سقف استفاده کنند. نکته منفی در مورد این سقف این است که پیاده‌سازی این نوع سقف نیاز به دانش فنی و ابزار و ادوات خاص دارد.
در سقف پیش تنیده، کابل‌های کششی در دو سر تیر محکم بسته و تثبیت می‌شوند. این کابل‌ها نیروی بارهای ثقلی را خنثی می‌کنند. این سقف مصرف مصالح را به حداقل می‌رساند و در نتیجه سازه سبک‌تر می‌شود.