هدف از تخریب سازه چیست؟
ساختمان‌ها و سازه‌ها دارای طول عمر مفید هستند. هر ساختمانی برای عمر مشخصی طراحی و ساخته می‌شود. هنگامی که این عمر مفید به پایان می‌رسد سازه دیگر برای زندگی امن نیست. همچنین اتفاق می‌تواند امنیت محله را نیز تحت تاثیر قرار دهد. به این ترتیب ضرورت تخریب و ایجاد یک سازه جدید خودنمایی می‌کند.
دلایل زیادی برای تخریب سازه وجود دارد. به هر ترتیب سازه‌های کهنه باید با سازه‌های نو جابجا شوند. ممکن است ساختمان ایستایی خود را از دست داده یا هر نوع آسیب ساختاری دیده باشد به این ترتیب سازه‌های کوچک تخریب شده و سازه‌های بزرگتر جایگزین آنها می‌شوند.
مراحل تخریب ساختمان
تخریب ساختمان هم مانند ساخت یک ساختمان نوساز مراحلی دارد ولی در بسیاری از مراحل برعکس عملیات ساخت است.
🟤 دریافت مجوز تخریب ساختمان
پیش از شروع عملیات تخریب ساختمان بایستی مراحل اخذ جواز تخریب و نوسازی انجام شود و مجوزهای لازم برای تخریب آن را از شهرداری دریافت کنید.
🟤 قطع انشعابات آب، گاز و برق
پس از دریافت مجوزها با حضور در شرکت‌های آب و برق و گاز درخواست قطع انشعابات را میدهید و آنها با اعزام کارشناس نسبت به این کار اقدام می‌نمایند. بازکردن تجهیزات ساختمان و تاسیسات: باز کردن تجهیزات و تاسیسات از کولر و کابینت گرفته تا هر چیز قیمتی، از دیگر کارهایی است که پیش از تخریب ساختمان بایستی به آن توجه کنید.
🟤 بازکردن درب و پنجره‌ها
در مرحله بعد بایستی پنجره‌ها را باز کرده و در جایی امن دور از سایت تخریب قرار دهید. سپس درب‌ها را بایستی باز نمایید.
🟤 اجرای فنس کشی در حریم ساختمان
پیش از آغاز عملیات تخریب بایستی ساختمان را حصارکشی کنید تا آوار تخریب روی مردم و رهگذران نریزد.
🟤 شروع عملیات تخریب با دستگاه و یا به صورت دستی
🟤 تخلیه نخاله
تخلیه نخاله‌های ساختمانی ناشی از تخریب آخرین مرحله از تخریب است. پس از این کار می‌توانید زمین را جارو کشیده و برای ساخت یک خانه نو برنامه‌ریزی کنید.
انواع روش‌های تخریب
🔹 تخریب دستی ساختمان
تخریب دستی ساختمان که غالبا در ساختمان‌های کوچک و همچنین مکان‌های تنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد به معنای تخریب سازه توسط نیروهای انسانی و با استفاده از ابزاری همچون کلنگ، پتک، قلم و چکش و … است. این روش به صورت بالا به پایین انجام می‌شود، به طوری که تخریب از بالاترین نقطه سازه یعنی سقف آغاز می‌شود و تا سطح زمین ادامه پیدا می‌کند.
هزینه تخریب ساختمان به روش دستی کمتر از روش مکانیکی است و چندان به تجهیزات و ماشین آلات پیشرفته نیازمند نیست. اما در عین حال سبب کاهش سرعت اجرای عملیات نسبت به روش مکانیکی و یا انفجاری می‌شود.
🔹 تخریب ساختمان به روش گوی تخریب
تخریب مکانیکی با استفاده از گوی یکی از قدیمی ترین انواع روش های تخریب ساختمان است که در آن با استفاده از یک گوی فلزی سنگین متصل به جرثقیل از خارج ساختمان به صورت آونگی و یا قائم به ساختمان ضربه زده می شود. استفاده از این روش نیازمند فضای زیادی بوده و علاوه بر این موجب ایجاد آلودگی صوتی و نیز انتشار گرد و غبار در فضا می شود.
🔹 تخریب ساختمان به روش بالا به پایین
در این روش نیز همانند تخریب دستی به روش بالا به پایین، عملیات تخریب از بالاترین نقطه ساختمان شروع شده و تا پایین ترین نقطه ادامه می یابد. در تخریب مکانیکی به روش بالا به پایین در ابتدا ماشین آلات مورد نیاز با استفاده از ماشین آلات مخصوصی همچون جرثقیل به بالای سازه مورد نظر برده شده و عملیات آغاز می شود.
پس از اینکه ماشین آلات به مکان مورد نظر انتقال داده شدند، گام های این روش شامل ایجاد رمپ موقت، تخریب ایوان ها، بالکن ها و تیرهای پیش آمده، اعضای سازه ای و در نهایت تخریب ستون ها خواهد بود.
🔹 تخریب ساختمان با لودر
این روش یکی از رایج ترین و متداول ترین روش های تخریب ساختمان است. غالبا استفاده از لودر در ساختمان‌های کوچک به تنهایی کافی است اما در ساختمان های بلند ممکن است که به تجهیزات و روش‌های دیگری هم نیاز باشد.
استفاده از این روش تنها زمانی مجاز است که فاصله ساختمان مورد نظر با خانه های مجاور زیاد بوده و یا در صورت نزدیکی اطمینان حاصل شود که برای آنها خطری ایجاد نمی کند. باید توجه داشت که اگرچه تخریب ساختمان با لودر موجب کاهش هزینه و افزایش سرعت عملیات می شود اما در مقابل امکان استفاده مجدد از مصالحی همچون آجر وجود نخواهد داشت.
🔹 تخریب مکانیکی ساختمان به روش فرو ریختن پیش بینی شده
روش فرو ریختن پیش بینی شده یکی دیگر از روش های تخریب مکانیکی ساختمان است. در این روش با حذف اصولی و یا تضعیف عناصر اصلی سازه ای اقدام به تخریب می کنند. به طوری که دستورالعمل های مربوطه جهت تخریب اعضای سازه ای باید به گونه ای باشد که ضمن پیشگیری از فرو ریختن زود هنگام، موجب فرو ریختن آوار حاصله از عملیات تخریب در محل های پیش بینی شده شود.
در طول عملیات تخریب مکانیکی به روش فرو ریختن پیش بینی شده، حداقل فاصله ایمنی که معادل با ۱/۵ برابر عنصر سازه ای در حال تخریب است باید رعایت شود. این روش باید در ساختمان های با ارتفاع کمتر از ۱۵ متر مورد استفاده قرار گیرد.
🔹 تخریب مکانیکی ساختمان با کشش طناب سیمی
در تخریب مکانیکی با طناب سیمی از کابل فولادی متصل به ماشین جا به جا کننده و یا دستگاه وینچ مکانیکی برای پایین کشیدن اعضای سازه ای استفاده می شود. اصول تخریب ساختمان با کشش طناب سیمی به شرح زیر است:
در حین عملیات کشش ماشین باید موازی با خط کشش بوده و فاصله ایمنی به اندازه ۱/۵ برابر ارتفاع ساختمان، بین ماشین و ساختمان حفظ شود. طناب یا زنجیر مورد استفاده در عملیات کشش باید دارای تنش کششی بیشتر از چهار برابر نیروی تئوری مورد نیاز بوده و حداقل ۲ بار در روز از نظر سایش و آسیب احتمالاتی بررسی شده و در صورت لزوم تعویض شوند. همچنین به منظور پیشگیری از بریدگی طناب در حین تخریب ساختمان، باید لبه های تیز قسمتی که طناب به دور آن پیچیده شده است به طور کامل پوشیده شود.
استفاده از روش مکانیکی کشش طناب سیمی تنها در ساختمان های با ارتفاع حداکثر ۱۵ متر مجاز است. به منظور اطمینان از سقوط کنترل شده قسمت های تخریب شده ساختمان، می توان بخش پایینی دیوار را با دقت تضعیف نمود. کلیه کارگران باید از مناطقی که خطر تضعیف طناب یا کابل وجود دارد دور بمانند.
🔹 تخریب ساختمان با تجهیزات روبوتیک
این روش یکی از مدرن ترین روش های تخریب ساختمان است که در آن از روبات هایی به منظور برش بتن استفاده می شوند. از این تجهیزات در تخریب اجزای کوچکتر سازه همچون دیوارهای نازک، جان پناه ها، دیوارهای برشی، دیوارهای حائل و … استفاده می شود. از مزایای این روش امکان جداسازی سنگدانه ها از یکدیگر و بازگردانی آن به چرخه تولید بتن است.
🔹 تخریب ساختمان به روش انفجار
این روش غالبا در سازه هایی همچون ساختمان های مرتفع (برج ها)، سیلو ها، پل ها و سوله ها مورد استفاده قرار می گیرد. در تخریب ساختمان به روش انفجار در ابتدا به منظور پیش بینی نحوه انفجار توسط نرم افزارهایی اقدام به آنالیز سازه نموده و پس از آن مواد منفجره (معمولا دینامیت) در مکان های تعیین شده قرار داده می شود و تخریب انجام می شود. در برخی موارد حتی نیاز به مدلسازی سه بعدی سازه‌ها نیز وجود دارد.
در این روش اگر تخریب به سمت خاصی مد نظر باشد باید ابتدا ستون های آن سمت تخریب شوند و اگر تخریب ساختمان بر روی قاعده خود و به صورت داخلی مد نظر باشد غالبا در ابتدا ستون های میانی و چند ثانیه پس از آن ستون های کناری حذف می‌شوند.
اگرچه تخریب ساختمان به روش انفجار دارای مزایایی همچون هزینه کم و سرعت عمل بالا است اما دارای معایبی از قبیل انتشار مقدار زیادی گرد و غبار، ایجاد آلودگی صوتی فراوان، امکان خرد شدگی و پرتاب اجزای سازه و همچنین خطرات استفاده از مواد منفجره هستند.