پمپ بتن یکی از دستگاه‌های پرکابرد برای انتقال و جانمایی مخلوط دوغاب، ملات و بتن تازه در محل مورد نیاز است. پمپ‌های بتن به دلیل افزایش راندمان عملیات بتن‌ریزی، از محبوبیت و کاربرد زیادی در پروژه‌های متوسط تا بزرگ برخوردار هستند. در این مقاله، به معرفی انواع، اجزا، ویژگی‌ها، نحوه انتخاب، مزایا و معایب پمپ بتن می‌پردازیم. در انتها نیز، به مشخصات بتن مناسب برای پمپاژ یا اصطلاحا بتن پمپی اشاره می‌کنیم.
بتن ریزی چیست؟
بتن ریزی فرآیند آماده‌سازی (قالب‌بندی)، اختلاط، انتقال، ریختن، تراکم، پرداخت و عمل آوری مخلوط سیمانی برای اجرای سازه‌های بتنی است. در هر یک از این مراحل، تجهیزات مخصوصی نظیر میکسر، انتقال دهنده، ویبراتور و ابزار پرداخت (ماله و شمشه) مورد استفاده قرار می‌گیرند. مراحل بتن‌ریزی از اهمیت بالایی در کیفیت سازه بتنی برخوردار هستند و اجرای نامناسب آن‌ها می‌تواند هزینه‌های مالی و حتی آسیب‌های جانی زیادی را در پی داشته باشد.
انتقال بتن چگونه انجام می‌شود؟
انتقال بتن، فرآیند جابجایی بتن تازه از محل ساخت و یا اختلاط به محل اجرا است. این فرآیند، بر روی سرعت عملیات‌های بتن‌ریزی و کیفیت نهایی سازه بتنی به طور مستقیم تاثیر می‌گذارد. تجهیزات و روش‌های مختلفی برای انتقال بتن وجود دارند که از شناخته‌شده‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* تشت ملات
* فرغون یا چرخ دستی
* سطل جرثقیل و تله کابین
* شوت یا ناوه شیب‌دار
* بالابر
* تراک میکسر
* نوار نقاله
* پمپ و لوله
* ترمی
* بیل مکانیکی و کامیون
* ریل و واگن
با توجه پارامترهایی نظیر مقیاس پروژه، فاصله محل ساخت بتن و غیره می‌توان هر یک از روش‌های معرفی شده را به منظور انتقال بتن مورد استفاده قرار داد. به طور کلی، انتقال بتن باید به گونه‌ای صورت گیرد که از جدا شدن مواد، هدررفت مصالح و از دست دادن حالت خمیری بتن در بتن‌ریزی‌های متوالی جلوگیری شود.
پمپ بتن چیست؟
«پمپ بتن» (Concrete Pump)، دستگاهی است که بتن تازه را از درون میسکر و توسط لوله به محل مورد نیاز منتقل می‌کند. پمپاژ به عنوان پرکاربردترین، مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین روش انتقال و جانمایی بتن در پروژه‌های متوسط تا بزرگ با هر نوع مسیر دسترسی (ساده تا پیچیده، شیب افقی تا عمودی) شناخته می‌شود.
استفاده از پمپ بتن به چه دورانی باز می‌گردد؟
تا اوایل قرن ۲۰ میلادی (اواخر قرن ۱۳ شمسی)، اختلاط بتن در محل پروژه و انتقال آن به قالب بتن توسط فرغون (حمل دستی) یا محفظه‌های بزرگ (حمل با جرثقیل) صورت می‌گرفت. در آن دوران، بخش زیادی از زمان اجرای پروژه، صرف انتقال بتن می‌شد. در سال ۱۹۲۷ میلادی (۱۳۰۶ شمسی)، دو مهندس آلمانی به نام‌های «مکس گیز» (Max Giese) و «فریتز هول» (Fritz Hull)، ایده پمپ کردن بتن از درون لوله را مطرح کردند. با اجرایی کردن این ایده، آن‌ها موفق به انتقال بتن تا ارتفاع ۳۸ متر و فاصله ۱۲۰ متر شدند.
کاربرد پمپ بتن چیست؟
کاربرد پمپ بتن، انتقال مخلوط سیمانی و ریختن آن به درون قالب است. این روش، برای بتن‌ریزی در اکثر پروژه‌های متوسط تا بزرگ عمرانی (ساخت سازه) و معدنی (پر کردن فضای خالی) مورد استفاده قرار می‌گیرد. از سازه‌های بتنی قابل اجرا توسط پمپ بتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
* ساختمان‌های مسکونی (چند طبقه)، تجاری، عمومی، صنعتی
* پل
* سد
* تونل و سازه‌های زیرزمینی
* سازه‌های دریایی
* سازه‌هایی با دسترسی دشوار
