دستگاه شات بلاست (Shot Blast) یک دستگاه صنعتی است که برای تمیز کردن و پالایش سطوح مختلف استفاده می‌شود. این دستگاه از چندین بخش تشکیل شده است که هر کدام وظایف خاص خود را در فرآیند شات بلاست ایفا می‌کنند.
بخش‌های اصلی دستگاه شات بلاست عبارتند از:
مخزن و پمپ‌ها
این بخش شامل مخزنی است که در آن رسانه‌ای مانند گریت (جرم‌های جامد) یا شات (توپ‌های فلزی) قرار می‌گیرد. پمپ‌ها برای تأمین رسانه به سایکلون و یا مکانیسم‌های پخش استفاده می‌شوند.
سایکلون
سایکلون بخشی است که در آن رسانه‌های شات یا گریت از مخزن توسط هوا جدا می‌شوند. سایکلون دارای سیستم‌های تمیز کننده است که برای جدا سازی ذرات جامد از هوا استفاده می‌شود تا آلودگی‌ها به محیط زیست منتقل نشوند.
سیستم پخش
در این بخش، رسانه شات یا گریت از طریق نازل‌های خروجی به سطح مورد نظر پخش می‌شود. این نازل‌ها معمولاً به صورت جت‌های هوای فشرده طراحی شده‌اند تا رسانه را با سرعت بالا به سمت سطح هدایت کنند.
سیستم گردش
این بخش برای گردش رسانه‌های استفاده شده در فرآیند شات بلاست استفاده می‌شود. این سیستم ممکن است شامل تسمه‌های نقاله، سیستم‌های وانت و بالابر، یا دیگر سازوکارهای مکانیکی باشد که رسانه را به صورت مداوم به دستگاه شات بلاست تأمین کند.
سیستم جمع‌آوری
در طول فرآیند شات بلاست، ذرات و خاکسترهای تولید شده باید از هوا جدا شوند و به طور موثری جمع‌آوری شوند. برای این منظور، دستگاه شات بلاست ممکن است دارای سیستم‌های جمع‌آوری هوا، فیلترها، سیکلون‌ها و دیگر وسایل جداسازی باشد.
این بخش‌ها تنها بخش‌های اصلی دستگاه شات بلاست هستند و هنوز بسته به نوع و اندازه دستگاه، ممکن است اجزای دیگری مانند موتورها، کنترل‌های الکترونیکی و کنترل‌های اتوماسیون نیز در دستگاه شات بلاست وجود داشته باشند. همچنین، دستگاه شات بلاست ممکن است با تجهیزات ایمنی مانند دستکش‌ها، عینک‌های محافظ و لباس‌های مخصوص کارگران که با ذرات جامد ممکن است در تماس باشند، همراه باشد.
مهمترین هدف این دستگاه‌ها، تمیز کردن و پالایش سطوح است و از طریق پخش رسانه شات یا گریت به سطح مورد نظر، ذرات آلوده، روغن، رنگ و پوشش‌های قدیمی را از سطح جدا می‌کنند. بدین ترتیب، سطح آماده‌ای برای فرآیندهای مختلف مانند رنگ‌آمیزی، متالیزه و پوشش دهی ایجاد می‌کنند.
مهمترین عوامل موثر بر نتیجه نحوه کار دستگاه شات بلاست می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سرعت انتقال ساچمه شات بلاست:
یکی از فاکتورهایی که در روش پولیش سطوح فلزات با استفاده از دستگاه شات بلاست موثر است، سرعت انتقال است. به طور معمول سرعت پرتاب ساچمه فلزی بین 50 تا 100 متر بر ثانیه است. طبیعی است که هر چه سرعت پرتاب بیشتر باشد، تمیزکاری سطوح سریعتر اتفاق می‌افتد. البته در سرعت‌های بالا به منظور کنترل کیفیت پولیش سطوح لازم است که ثبات قطعه مورد نظر، سایش ساچمه‌ها و افزایش دما تحت کنترل کاربر باشند.
جرم ساچمه فلزی:
مورد دیگری که در نحوه دستگاه شات بلاست تاثیر دارد، جرم گلوله فلزی است. هر چه وزن ساچمه بیشتر باشد، ضربه‌ای که به سطح قطعه وارد می‌شود، عمیق‌تر خواهد بود. در نتیجه برای اینکه مکانیزم پولیش سطوح به بهترین شکل ممکن انجام شود، باید میزان ضربه‌ای را که قرار است به سطح وارد شود، اصولی انتخاب کرد. دو عامل سایز و وزن قطعه فلزی در انتخاب جرم ساچمه شات بلاست مهم هستند.