آجر چیست؟
اغلب ما آجر را به شکل رایج آن میشناسیم. جرم و جسمی با ابعاد مشخص که در ساختن آپارتمان، خانه و بناهای مختلف استفاده میشود. در کشورمان با توجه به تاریخچه و فرهنگ کهن، ساخت این مصالح ساختمانی که قبلا با عنوان خشت شناخته شده، قدمت بسیار زیادی دارد. پایه و ماده اصلی برای ساخت خشت خاک رس است که با قرار دادن در فشار و شرایط خاص، با قرار دادن در محیط آفتابی و خشک شدن، آن را استفاده میکردند. امروزه آجر علاوه بر خاک رس، از ترکیب با مواد معدنی ساخته میشود. البته در روش ساخت آن نیز تغییرات زیادی داده شده است. مثلا برای ساخت آجر از ترکیب رس با موادی چون آهن، سیلیس و آلومین استفاده میکنند و پس از طی فرآیندی در کوره مخصوص قرار می دهند. دلیل این موضوع افزایش مقاومت و کاربرد آن است.
انواع آجر چیست؟
شاید در ذهن شما با توجه به تجربه و نگاه به ساختمان های مختلف، آجر تنوع چندانی نداشته باشد. اما خوب است بدانید با در نظر گرفتن مطالبی که گفته شد آجر از لحاظ جنس، نوع پخت، کاربرد و ... تنوع بسیار زیادی دارد و به دسته های متنوعی هم تقسیم میشوند. امروزه مسائل مختلف فنی، معماری و مهندسی و اصول، قوانین و نظام نامههای مدون شده برای ساخت و ساز باعث شده تا تنوع آجر هم بیشتر از قبل شود. آجرها را می توان با توجه ساختار، کاربرد، مواد اولیه و روش تولید به دسته های مختلفی تقسیم کرد. اگر بخواهیم به تمام این دستهبندیها و تنوع بپردازیم، مطلب بسیار طولانی و مفصل است و ممکن است این حجم از اطلاعات مورد نظر شما نباشد.
این تنوع آجر به علاوه تنوع رنگ و ابعاد برای هر کدام از آنها وجود دارد. در برخی از انواع آجر، نوع چیدمان آن نیز موثر است و ظاهری متفاوت ایجاد میکند.
به طور کلی آجر را از نظر ساختار به دسته های زیر تقسیم میکنند. توجه شما را به عکس اینفوگرافیک انواع آجر جلب می کنیم.
آجر نسوز
آجر نسوز از ترکیب خاک نسوز و مواد معدنی همچون دیاکسید سیلیس، دیاکسید منیزیم، اکسید آلومینیوم و مقادیر اندکی از تیتانیوم تولید میشود. نحوه پخت آجر نسوز در دمای بالا و به صورتی است که باعث یک واکنش شیمیایی میشود و آجرهای نسوز را بسیار با دوام و مستحکم میسازد؛ البته همین واکنش باعث مقاومت بیشتر این نوع آجر در برابر دما و آب نیز میشود. از آجر نسوز برای ساخت کوره، دودکش، اجاق پیتزا، باربیکیو آجری، شومینه، نمای ساختمان، عایق کوره و غیره استفاده میشود. آجر نسوز نیز در رنگهای بسیار متنوعی تولید میشود.
آجر نما
تنوع پرکاربرد و زیبای آجر، با نام آجر نما معرفی میشود. آجرهای نما بیشتر برای نمای خارجی یا بیرونی ساختمان مورد استفاده قرار میگیرند که در زیبایی و برجستهسازی نمای ساختمان یا آپارتمان موثر است. مواد اصلی ساخت و تولید آجرهای نما، خاک رس، شیل، نسوز و مواد معدنی است و به گونهای تولید شدهاند که در برابر شرایط مختلف آب و هوا مقاوم باشند. ابعاد این مدل آجر هم براساس نحوه تولید آن که به صورت متراژی و به قطعات کوچک برش میزنند. آجرهای نما نسبت به آجرهایی که در ساخت دیوارها و ... استفاده میشوند مقاومت کمتری در برابر بار دارند اما نسبت به عوامل محیطی و رطوبت، مقاومت خوبی دارند.
آجر قزاقی
یکی از پرمصرفترین آجرها در صنعت ساختمانسازی ایران، آجر قزاقی است. آجر قزاقی از خاک رس تهیه و تولید میشود و بیشترین موارد استفاده از آن در نمای بیرونی ساختمان است که جلوه کلاسیک و قدیمی به نمای ساختمان میبخشد. به دلیل جلوه سنتی که به ساختمان میدهد، به آن آجر سنتی نیز میگویند که قدمت آن به بیش از ۱۰۰۰ سال قبل برمیگردد. این آجر در ابعاد متنوعی همچون ۵٫۵ در ۲۰، ۱۰ در ۱۰، ۲۰ در ۲۰ و ... سانتیمتر و در رنگهای جذابی مانند گلبهی یا پوست پیازی، قرمز یا اخرائی، زرد و نخودی تولید میشود.
آجر مهندسی (لفتون)
آجر لفتون یا مهندسی در ایران با نامهای مختلفی شناخته شده است؛ اسم "آجر مهندسی" کمتر به گوشمان رسیده و نامهای رایجتر این نوع آجر عبارت است از آجر لفتون، آجر سوراخدار، آجر ماشینی و آجر بهمنی. علت نامگذاری این آجر به خاطر داشتن سوراخهاییست که در سطح آن قرار دارد. ابعاد و رنگهای آجر لفتون محدود و به دستههای ۳ طرف نما و ۴ طرف نما تقسیم میشود و بیشترین کاربرد آجر لفتون نیز در دیوارچینی است.
آجر دکوراتیو (آنتیک)
آجر دکوراتیو نیز مشابه آجر لفتون نامهای مختلفی دارد. این مدل آجر را با عنوان آجر آنتیک و آجر هلندی هم میشناسند. آجرهای دکوراتیو به دلیل داشتن مواد پلیمری و نانو که در ساختارشان به کار رفته، از ایجاد قارچ و باکتری در سطح آن جلوگیری کرده و از مقاومت حرارتی بالا و طیف رنگی گستردهای برخوردارند. از دیگر ویژگیهای جذاب و بارز آجر آنتیک یا هلندی میتوان به وزن سبک، دوام و طول عمر بالای آن اشاره کرد. کاربرد آجر آنتیک بیشتر در دیوارپوش و نماهای داخلی است.
آجر فشاری یا گری
متداول ترین و شاید شناخته شده ترین نوع آجر، آجر فشاری است؛ آجر فشاری دارای نامهای گوناگونی همچون آجر گری یا آجر جوشی است. اگر در نزدیکی شما ساختمانی در حال ساخت یا تخریب است، به احتمال زیاد این نوع آجر را در آنجا دیدهاید. آجر جوشی یکی از قدیمیترین مدلهای آجر است که قدمت آن نیز بسیار زیاد است و بیشتر برای پی ساختمانها استفاده میشود البته یکی دیگر از کاربردهای آن نیز برای دیوارچینی بر دور انواع چاهها، ساخت دیوارهای باربر، طاق ضربی، تیغههای آجری و گاهاً به صورت برش خورده بهعنوان آجر نمای ساختمان استفاده و معمولاً در رنگهای زرد و یا نخودی تولید میشوند.
آجر رسی
آجر رسی که به انگلیسی به صورت Clay Facade Brick نوشته میشود در کنار رایج خود (اجر رسی) با عنوانهای آجر مدرسهای یا آجر مسجدی نیز شناخته میشود. این آجر بر پایه خاک رس است که بعضاً در نمای ساختمان نیز از آن استفاده میشود. انواع آجرهای نمای رسی با رنگهای قرمز و زرد در طرحهای پلاک، حصیری و کرکرهای یا همان ۳ سانتی تولید و به فروش میرسند که مهمترین مشخصات فنی آن یکی بودن رنگ بیرون و درون آجر، عایق حرارتی، مقاومت بالا، قیمت فوقالعاده مناسب و ... است.
آجر سفال سقفی (تیغهای)
یکی از مصالح پر مصرف در ساختمانسازی، آجر سفال است. آجر تیغهای سفالی بیشترین کاربرد را در نمای باطنی و سقف ساختمان دارد و در ابعاد متنوعی تولید میشود اما رنگ آجر سفالی تنها به دو رنگ قرمز و زرد خلاصه میشود. انواع آجر سفال نیز به سقفی، بلوکی، دیواری و فومدار تقسیم میشود.کیفیت ساخت و ابعاد آجر سفال بسیار متنوع است.