فرد مبتلا به بیماری اسکیزوفرنی تغییراتی را در رفتار، ادراک و تفکرش تجربه می‌کند که در نتیجه آن از واقعیت فاصله می‌گیرد، به این حالت سایکوز (روانپریشی) هم می‌گویند. متاسفانه این اختلال انگ زیادی را چه برای خود فرد مبتلا و چه برای خانواده وی به همراه دارد. مثلا یک باور غلط در مورد مبتلایان به این بیماری این است که این افراد خطرناکند. یادتان باشد فرد مبتلا به اسکیزوفرنی به ندرت می‌تواند خطرناک باشد به خصوص افرادی که از درمان و حمایت مناسب برخوردارند. واقعیت دیگری که در مورد مبتلایان وجود دارد این است که آن‌ها از هوش طبیعی برخوردارند و عقب‌مانده ذهنی نیستند.
جنون جوانی یا اسکیزوفرنی چیست؟
نشانه‌ها و علائم اسکیزوفرنی
🔘 توهم: توهم عبارت است از ادراک یکی از حواس پنج‌گانه بدون اینکه منشا خارجی و واقعی داشته باشد که شایع‌ترین آن توهم شنوایی است. یعنی فرد صداهایی را می‌شنود که دیگران قادر به شنیدشان نیستند.
🔘 اختلال تفکر: تظاهر آن به صورت گفتارهای بی‌ربط و نامفهوم می‌باشد.
🔘 فقدان انگیزه: فرد مبتلا هیچ انگیزه‌ای برای انجام فعالیت‌های روزانه ندارد.
عدم توانایی در ابراز احساسات: یکی از علائم اسکیزوفرنی است که طی آن، فرد مبتلا در واکنش به احساسات مختلف چهره‌ای ماسکه داشته و گاه حتی احساسات را نامتناسب ابراز می‌کند. مثلا در واکنش به یک واقعه غم‌انگیز می‌خندد و بالعکس.
🔘 انزوای اجتماعی: فرد مبتلا گاها بسیار گوشه‌گیر شده و ماه‌ها و حتی سال‌ها در اجتماع ظاهر نمی‌شود. این خود می‌تواند به دلیل هزیان گزند و آسیب باشد یا عدم وجود مهارت‌های اجتماعی در فرد.
🔘 فقدان بینش: تقریبا همه افراد مبتلا، نسبت به بیماری خود بینش ندارند چراکه تمامی هزیان‌ها و توهم‌های خود را واقعی می‌پندارند که این خود دلیل بسیار مهمی است که از دریافت درمان امتناع می‌کنند. و گاه بستری اجباری تنها راه درمان این افراد می‌شود.
مراحل اسکیزوفرنی چیست؟
انواع اسکیزوفرنی
انواع اسکیزوفرنی عبارتند از:
🔘 پارانوئید: رایج‌ترین نوع این بیماری پارونویا است که با توهم و هزیان‌های سازمان‌یافته همراه است. به خصوص توهم‌های شنیداری در آن‌ها زیاد دیده‌می‌شود. هزیان‌هایی مانند: سوء‌ظن، بزرگمنشی، هزیان حسادت و اینکه فکر می‌کنند تحت تعقیب هستند و ... .
🔘 کاتاتونیک: دچار اختلالات حرکتی می‌شوند، در رفتارهایشان زیاده‌روی نشان می‌دهند و رفتارهایشان عجیب و ناگهانی است. گاهی تحریک‌پذیری و بی‌قراری شدید دارند ولی گاهی دچار بهت‌زدگی و کندی در حرکات می‌شوند و نسبت به محیط پیرامون خود بی‌تفاوت هستند. حتی در هنگام گرسنه‌گی غذا نمی‌خورند و نمی‌توان به آن‌ها غذا داد. این نوع بسیار نادر است.
🔘 آشفته: رفتارهای آشفته و نامتناسب دارند، حالت صورتشان با گفتارشان تناسب ندارد و اغلب ادا و اطوار درمیاورند. گاهی بدون هیچ علتی شدیدا می‌خندند و نسبت به نظافت بی‌تفاوت هستند.
🔘 هیجانی: حرکات شدید و گاهی خشونت آمیز دارند.
🔘 نامشخص: علائم مختلفی از بیماری اسکیزوفرنی را دارند ولی رفتارهایشان مرتب تغییر می‌کند و نمی‌توان آن‌ها را در دسته خاصی قرار داد. از علائم آن‌ها می‌توان به گوشه‌گیری، بیکاری و تغییر در رفتار اشاره کرد. این حالت در صورتی که با هزیان و توهم همراه نباشد ممکن است تشخیصش بسیار دشوار می‌شود.
🔘 باقیمانده: یعنی قبلا علائم شدید اسکیزوفرنی را تجربه کرده‌اند ولی الان علائم خفیف‌تری دارند که از آن حمله شدید باقیمانده و خیلی جدی نیست.
عامل بیماری اسکیزوفرنی
🔘 ژنتیک: یکی از عوامل مستعد کننده برای ابتلا به بیماری اسکیزوفرنی فاکتور وراثت است. درحالیکه همانطور که پیشتر گفته شد شیوع این اختلال در جمعیت عمومی ۱ درصد است ولی اگر یکی از والدین مبتلا به اسکیزوفرنی باشد این احتمال در فرزند آن‌ها به ۱۰ درصد افزایش می‌یابد.
🔘 فاکتورهای بیوشیمیایی: اختلال در بالانس پیام‌رسان‌های شیمیایی مغز می‌تواند باعث اسکیزوفرنی گردد. مهمترین پیام‌رسان بیوشیمیایی مغز در این اختلال دوپامین می‌باشد. داروهای ضد سایکوز که درمان اصلی اختلال اسکیزوفرنی هستند با اثر بر روی دوپامین، اثرات درمانی خود را اعمال می‌کنند. یکی دیگر از مصادیق نقش اختلال بیوشیمیایی در ایجاد اسکیزوفرنی، مشکلات حین بارداری یا زایمان است که باعث آسیب ساختاری به مغز جنین یا نوزاد می‌شود.
🔘 استرس: وقایع استرس‌زا می‌توانند باعث تسریع در آشکار شدن بیماری اسکیزوفرنی گردند. قطعا این اتفاق در افراد مستعد به ابتلا رخ می‌دهد.
🔘 الکل و سایر مواد: درباره رابطه اسکیزوفرنی و مواد مخدر باید گفت الکل و مواد مخدر به خصوص حشیش و آمفتامین می‌توانند آشکارساز سایکوز در افراد مستعد به مبتلای اسکیزوفرنی باشند. همچنین این مواد در عود اسکیزوفرنی نقش بسیار مهمی دارند.
تست و تشخیص اسکیزوفرنی
عوارض اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی (جنون جوانی) یکی از ناتوان‌کننده‌ترین اختلالات روانپزشکی می‌باشد. چنانچه همانطور که پیشتر گفته شد فرد مبتلا منزوی شده و عملکرد شغلی و اجتماعی و روابط خود را از دست می‌دهد. این خود بار سنگینی را برای مراقبین، خانواده بیمار و همچنین جامعه به همراه دارد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر در معرض مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار قرار دارند، همین عوامل سلامت آن‌ها را بیشتر به مخاطره می‌اندازند و مشکلات آن‌ها را افزون می‌سازند. احتمال خودکشی در افراد مبتلا از جمعیت عمومی بیشتر است. فقدان بینش نسبت به بیماری باعث عدم پذیرش درمان، قطع دارو در حین درمان، عودهای مکرر و بستری‌های متعدد می‌شود.
جدیدترین درمان اسکیزوفرنی
مهمترین درمان اسکیزوفرنی درمان دارویی است. اصلی‌ترین‌شان داروهایی هستند که روی مسیر و گیرنده‌های دوپامین در مغز عمل می‌کنند. داروی اسکیزوفرنی چیست؟ این داروها به دو دسته ضدسایکوزهای نسل اول یا قدیمی‌تر و ضدسایکوزهای نسل دوم یا جدیدتر تقسیم می‌شوند. داروهای نسل اول مانند هالوپریدول، پرفنازین، تیوتیکسن، کلروپرومازین و تیوریدازین و داروهای نسل دوم یا جدیدتر عبارتند از: اولانزاپین، ریسپریدون، کوتیاپین، آری‌پیپرازول و کلوزاپین. ترجیجا درمان با داروهای نسل دوم به سبب عوارض کمتر شروع می‌گردد. انتخاب دارو به نوع علائم، سن و جنس و وزن و عوارض محتمل بستگی دارد.
یکی از جنبه‌های مهم درمان اسکیزوفرنی، سایکواجوکیشن یا آموزش خانواده و فرد در مورد اختلال و درمان آن می‌باشد. در مواردی که خطر خودکشی یا پرخاشگری یا علائم مقاوم به درمان سرپایی وجود دارد بستری لازم است. در موارد شدید گاه می‌توان از تشنج‌درمانی الکتریکی یا شوک‌درمانی بهره برد. همچنین در بیمارانی که عدم پذیرش درمان و فقدان بینش دارند می‌توان از انواع تزریقی و طولانی اثر داروهای ضد سایکوز بهره گرفت. این داروها به صورت ماهانه به فرد مبتلا تزریق شده و اثر خود را به مدت یک ماه در فرد حفظ می‌کنند.