در بخش کشاورزی وجود منابع آبی کافی و با کیفیت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. آب کافی و با کیفیت موجب رشد بهتر محصولات و در نتیجه افزایش سطح تولید و بهبود کیفیت آنها می گردد. اما متاسفانه به دلیل کمبود منابع آبی دسترسی به آب با کیفیت هر روز در حال کاهش است. استفاده از آب های بی کیفیت موجب افزایش شوری خاک ، کاهش نرخ نفوذ آب وسمی شدن خاک می شود که مشکلات فراوانی از جمله کاهش سطح تولید را برای کشاورزان به ارمغان می آورد. از سویی دیگر استفاده از آب های کم کیفیت می توان مشکلات بسیاری را در زمینه نگهداری و سرویس تجهیزات آبیاری بارانی ، قطره ای و به طور کلی تجهیزات آبیاری تحت فشار بوجود آورد.
◾️کیفیت آب آبیاری چیست؟
کیفیت آب آبیاری به مجموعه ویژگی های فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی آب گفته می شود که در آزمایشگاه با توجه به کیفیت شیمیایی خاک مزارع و همچنین نوع محصول مورد بررسی قرار می گیرد و بر اساس آن می توان نتیجه گرفت که آب در در دسترس برای آبیاری مناسب است یا خیر! به طور کلی کیفیت آب کشاورزی به عوامل زیر بستگی دارد : منبع آب نوع ذخیره نحوه توزیع برای نمونه آب های زیرزمینی در اکثر مناطق کشور سطح بالایی از نمک را دارد، که البته با تجمع آب باران در سطوح بالای آب زیرزمینی، این مشکل کمی رفع و دسترسی به آب با کیفیت مطلوب امکان‌پذیر می شود. همچنین نگه داشتن آب پشت سد ها موجب تبخیر آب و افزایش نمک محلول در آب می شود. وارد کردن مواد شیمیایی به آب نیز موجب کاهش کیفیت آن می شود. با رعایت موارد زیر می توان به بهبود کیفیت آب کمک کرد: ۱- استفاده از بادشکن در مجاورت سدها به‌منظور کاهش تبخیر ۲- ایجاد پوشش گیاهی و کاشت چمن در دهانه ورودی سد به عنوان فیلتر طبیعی برای محافظت از مخازن ۳-فنس‌کشی سدها و انتقال بخشی از آب به آبشخورهای مخصوص دام و تمیز کردن منظم آن ها ۴-طراحی و ساخت تله رسوبات به‌منظور محافظت از سد در زمان بروز خطرات
◾️عوامل موثر بر کیفیت آب در کشاورزی
▫️شوری ▫️کدورت ▫️سختی ▫️اسیدیته (pH) ▫️جلبک‌ها و گیاهان آبزی ▫️سمی شدن
◾️تاثیر کدر بودن آب در مناسب بودن آب کشاورزی
ذرات جامد معلق در آب مانند رس، سیلت، مواد ارگانیک موجب کدر شدن رنگ آب می شوند. این مواد موجب رسوب‌گذاری در لوله‌ها، تانک‌ها، گرفتگی نازل‌های آب‌پاش و سیستم آبیاری میکرو و همچنین بی‌اثرشدن سیستم‌های کلرزنی و کاهش اثر علف‌کش‌ها می شود. کدربودن آب را می توان به وسیله ی میزان نوری که از داخل نمونه آب عبور می‌کند، مشاهده کرد. کدورت توسط NTU (واحدهای کدورت نفلومتری) اندازه‌گیری می‌شود. مقدار NTU آب زلال تقریباً برابر یک است، اگر آب کمی کدر شود این مقدار به ۱۰ NTU می‌رسد و در صورت کدربودن شدید آب مقدار آن ۵۰ NTU خواهد شد. به‌منظور اینکه در لوله‌ها، تانک‌ها و سیستم‌های آب‌گرم، لجن جمع نشود، کدورت آب باید زیر ۵ NTU بماند.
◾️تاثیر سختی آب در ارزش آب کشاورزی
مواد معدنی و آلی موجود در آب مانند کلسیم ، منیزیم و سدیم موجب تضعیف خاک شده و ساختار خاک را به ذرات کوچکتر پراکنده می کنند که این خود موجب مسدود شدن منافذ خاک می گردد تا آبیاری به تمام قسمت های گیاه نرسد و مشکلاتی از قبیل پوسته پوسته شدن بذر، بوجود آمدن علف‌های هرز زیاد، غرق شدن محصول، اختلالات تغذیه‌ای، غده‌های زراعی ضعیف در مناطق مرطوب و کم ارتفاع و… را ایجاد می کند.
◾️ PH خاک و میزان تاثیر آن بر کیفیت آب کشاورزی
پی اچ میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب را نشان می دهد که بین ۰-۱۴ می باشد. قرائت های زیر ۷ اسیدی و بالای ۷ قلیایی هستند. مقدار صفر به‌معنای بیشترین حالت اسیدی و مقدار ۱۴ بیشترین مقدار قلیایی است. میزان pH آب مقطر برابر ۷ است که به‌عنوان حالت خنثی در نظر گرفته می‌شود. pH میزان نسبی یون‌های هیدروژن (+H) و هیدرواکسید (-OH) را در یک محلول بیان می‌کند. برای آبیاری محصولات کشاورزی پی اچ باید در محدوده ۶٫۵ تا ۸٫۵ باشد. در pH های زیر ۶٫۵ خوردگی در لوله ها و اتصالات اتفاق می افتد . پوسته‌شدن در مقادیر بالای ۸٫۵ و خوردگی در مقادیر بیش از ۱۱ نیز اتفاق می‌افتد. همچنین میزان pH روی عملکرد برخی از مواد شیمیایی که در کشاورزی استفاده می‌شوند، اثر می‌گذارد. بنابراین باید قبل از استفاده از مواد شیمیایی در مزرعه، ابتدا دستورالعمل شرکت سازنده آن را مطالعه شود تا از ترکیب آن مواد با منابع آب معمولی اطمینان حاصل گردد. در زمینه اصلاح خاک‌های اسیدی و قلیایی باید گفت : معمولا pH خاک خیلی قابل تغییر نیست و بهتر است گیاهان متناسب با pH خاک انتخاب و کشت شوند. با این حال در خاک‌های اسیدی برای افزایش pH از آهک استفاده می‌کنند. همچنین در خاک های قلیایی برای کاهش pH از موادی مانند اسیدسولفوریک و اسیدکلریدریک استفاده می شود. البته برای کاهش خطرات استفاده از اسیدها از گوگرد نیز استفاده می‌شود. گوگرد در خاک توسط باکتری‌های تیوباسیلوس اسیدسولفوریک تولید می‌کند که باعث اسیدی شدن pH خاک می‌شود. یکی دیگر از راه‌های اسیدی کردن خاک استفاده از کودهای ماکرو و میکرو به شکل سولفاته است.