بيماري طاعون گاوي چيست؟
حدود 3 دهه پيش بيماري طاعون گاوي يكي از بيماريهاي شناخته شده گاوها در كشور ما بود كه هر از چندي طغيان ميكرد و هزاران گاو و گوساله را به كام مرگ ميكشيد. اغلب گاوداران كشور ما كه سابقه طولاني گاوداري را تجربه كردهاند با اين بيماري آشنا هستند و بسياري از آنها طعم تلخ تلفات سنگين آن در دامهايشان را چشيدهاند. بيماري طاعون گاوي همان بيماري بود كه در دهه 1300 هجري شمسي شيوع يافت و هزاران راس گاو اين كشور را تلف كرد و باعث شكلگيري پايههاي سازمان دامپزشكي كشور گرديد.طاعون گاوي بيماري ويروسي است كه مهمترين نشانههاي آن جراحات و زخمهاي دهاني و اسهال ميباشد.
آيا بيماري طاعون گاوي در ايران وجود دارد؟
خير، اين بيماري در ايران و در جهان ريشهكن شده است و سازمان خواروبار و كشاورزي ملل متحد (فائو) به همراه سازمان جهاني بهداشت دام در هفتم تيرماه سال 1390 به طور رسمي ريشهكني بيماري طاعون گاوي در جهان را اعلام كردند.
با توجه به اسنادي كه سازمان دامپزشكي ايران ارائه كرد سازمان جهاني بهداشت دام، در خرداد ماه سال 1387 شمسي ايران را كشوري كه بيماري در آن ريشهكن شده است معرفي كرد. آخرين موارد بيماري طاعون گاوي كه در ايران مشاهده شد در سال 1373 بود. اين بيماري در جهان براي آخرين بار در سال 2001 ميلادي ( 1380 شمسي) و در كشور كنيا مشاهده شد.
براي ريشه كني بيماري سازمان دامپزشكي چه اقداماتي انجام داد؟
براي كنترل و ريشهكني بيماري طاعون گاوي در ايران در سال 1307 ه.ش. واكسيناسيون گاوها در كشورمان شروع شد و تا سال 1380 ادامه داشت. با اينهمه در سال 1379 و 1380 بعد از بررسي و عدم مشاهده موارد جديد بيماري، در چهار استان كهگيلويه و بويراحمد، چهارمحال بختياري، هرمزگان و بوشهر واكسيناسيون قطع و برمراقبت فعال بيماري تاكيد گرديد و از ابتداي سال 1382 قطع كامل واكسيناسيون در كشور به اجرا درآمد.
براي اين منظور و براي جمع آوري اطلاعات مربوط به بيماري، حدود هفتاد هزار دامداري صنعتي و نيمه صنعتي و روستا كدگذاري شد و مشخصات آنها در كامپيوتر ثبت گرديد و امكان ثبت كامپيوتري گزارشات بيماريهاي مخاطي همراه با مراقبت فعال و غير فعال بيماري پديد آمد و از همه ادارات دامپزشكي خواسته شد كه در صورت مشاهده بيماريهاي مخاطي كه ممكن است طاعون باشد به صورت روزانه اقدام نمايند. همچنين براي تشخيص موارد احتمالي بروز بيماري بر روي آزمايش سرمي دامها ، تاكيد شد و در طي اين سالها براي اين منظور هزاران نمونه سرم از گاوها تهيه و مورد آزمايش قرار گرفت. قبل از آن سازمان دامپزشكي آزمايشگاه مركزي تشخيص طاعون گاوي را در سال 1372 تاسيس نموده بود.
در ريشهكني بيماري طاعون گاوي معدوم سازي دامهاي بيمار و قرنطينه دامهاي مشكوك و قرنطينه منطقه آلوده كه اجرا شد اهميت خاصي داشت و بسياري از گاوداران كشورمان دفن گاوهاي آلوده و بيمار خودشان در محل دامداري و بدون جابجايي لاشهها را به خاطر دارند. اطلاعدهي به تعاونيهاي گاوداري و هماهنگي با آنها و دامپزشكان بخش خصوصي و آموزش دامداران از ديگر اقدامات مهم بود كه انجام شد .
اكنون كه بيماري در كشورمان و در جهان ريشهكن شده است چه كار بايد انجام داد؟
اگرچه متخصصين، عدم وجود ويروس طاعون گاوي در محيط را اعلام كردهاند با اينهمه دامپزشكان بايد مراقب باشند تا خداي نكرده ويروس در نقطهاي از طبيعت باقي نمانده باشد تا دوباره ظاهر گردد. بنابراين در اين دوره كه ريشهكني بيماري بطور رسمي اعلام شده است دامپزشكان و گاوداران بايد مراقبت باشند.
براي اين منظور براي چندين سال ادارات كل دامپزشكي بايد همه ساله براي تشخيص بيماري طاعون گاوي دورههاي آموزشي ترتيب دهند تا در آن دورهها دامپزشكاني كه خود طاعون گاوي را ديدهاند براي ساير دامپزشكان نحوه تشخيص بيماري و اقداماتي كه بعد از مشاهده بيماري بايد انجام دهند را تشريح كنند تا در صورت عود دوباره بيماري از انتشار آن جلوگيري شود.
براي دامداران و گاوداران عزيز نيز تذكر و يادآوري بيماري ضروري است تا درصورت عود دوباره بيماري و يا موارد مشكوك، آن را به ادارات دامپزشكي گزارش كنند. ادارات دامپزشكي بايد براي اطلاع دهي و اموزش از همه امكانات موجود از جمله برنامههاي راديويي و تلويزيوني استفاده كنند.
بيماري طاعون گاوي اكنون به تاريخ پيوسته است و احتمال برگشت آن بسيار ضعيف است اما بايد مراقب باشيم. بيماري طاعون گاوي اولين بيماري دامي و دومين بيماري عفوني بعد از آبله انساني بود كه در جهان ريشهكن گرديد. با اينهمه هنوز احتمال برگشت بيماري وجود دارد و ما بايد مراقب باشيم.