معرفی انواع تکنیک‌های سفالگری و تاریخچه آن‌ها

سفالگری جزء ماندگارترین هنرهای باستانی 2000 ساله محسوب می‌شود. ظهور کشاورزی به دوره نوسنگی یعنی حدودا 10000 سال پیش بازمی‌گردد، چرا که ظهور کشاورزی و شروع آشپزی ضرورت حضور ظروف را به‌وجود آورد، به همین دلیل این دو نیاز هم‌راستای یکدیگر هستند.

اسامی زیر جزء مشهورترین افراد هنرمند در عرصه سفالگری هستند که سازه‌هایشان در موزه‌ها و آرت‌فیرهای مشهور سراسر جهان به نمایش گذاشته می‌شوند. کن پرایس (ken price ) ران ناگل ( ron nagl ) بتی وودمن ( betty woodman ) جان میسن ( john mason ) برادران هاس ( the hass brothers )

سفالگری بر مبنای هماهنگی بین دست، چشم و گل بنا شده است و مهم‌ترین نکته، داشتن تمرکز و دقت به جزئیات، هنگام ساخت سازه است. از همان ابتدای کار، وقتی دست به گل زده می‌شود دانه‌های گل فرم می‌گیرد.تکنیک سفالگری با دست می‌تواند به هر موقیعتی که فرد صلاح می‌داند باشد. به همین دلیل، با توجه‌ به ساختاری که فرد با آن مواجه می‌شود می‌توان از روش‌های مختلفی مانند فشردن چانه‌های گل رس، اتصال دانه‌های گل یا درست‌کردن فیتیله استفاده کرد. در تکنیک سفالگری با دست از ترکیب فیتیله‌های گلی، کوبیدن و ورز دادن گل استفاده می‌شود، تا در نهایت بتوان بر روی سازه حکاکی کرد. (اینکه چه روشی را برای ساخت سازه خود انتخاب می‌کنید کاملا بسته به سبک و سلیقه شماست)

تاریخچه تکنیک سفالگری فشاری ، به مصر باستان بازمی‌گردد چرا که مصریان بر این باور بودند که خدای خنوم، اولین فرزندان زمین را با استفاده از چرخ سفالگری از آب‌وگل اطراف نیل خلق کرده است. (اولین پیکره سفالی مصری به تاریخ پیش از آغاز پادشاهی‌اش یعنی 3500-3400 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد) مصریان باستان توانستند با استفاده از این تکنیک ، سازه‌ای با دیواره نازک، پیکره تو خالی با گل و طرح‌های قرمز رنگ را ابداع کنند. در این روش پس از اینکه سازه در هوای آزاد کاملا خشک شد ، فرایند صیقل دادن دیواره‌ها توسط نوعی سنگ آغاز می‌شود، سپس آن قسمت از طرح که نیاز به رنگ‌آمیزی دارد رنگ می‌شود.

با توجه‌ به یافته‌های باستان‌شناسان از معماری گذشته‌های دور هند و بین‌النهرین و قطعات سرامیکی که در این مناطق پیدا شده‌ است، تکنیک سفالگری ورقه‌ای به 14000 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. در آن زمان حکاکی خدایان بر روی دیوارها و ظروف، طرفداران بسیاری داشت. جان میسن ، یکی از اساتید هنر سفالگری ورقه‌ای و یکی از حمایتگران هنرهای تجسمی در 50 سال گذشته است. وی آثارش را در چهار مرحله رول کردن، شکل‌دادن، پخت کردن در کوره و لعاب دادن می‌سازد ، سپس به‌صورت اشکال هندسی کنار هم قرار می‌دهد.

تاریخچه تکنیک سفالگری فیتیله‌ای به دوره نئولیتیک ژاپن یعنی حدودا بین 300-10500 سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. اگر بخواهیم به پیشینه لغوی این کشور بازگردیم کلمه جومان در ادبیات ژاپن به معنای طناب بوده که برگرفته از گل فیتیله است. (ازآنجایی‌که سرمنشأ ساخت سازه‌های سفالی به چین باستان بازمی‌گردد احتمال دارد که ژاپنی‌ها این تکنیک را تحت تأثیر چینی‌ها ساخته باشند) زنانی که در عصر جومان زندگی می‌کردند علاوه بر تمام وظیفه‌هایی که داشتند مسئولیت ساخت، مخلوط کردن گل‌ها، ساخت فیتیله‌ها و پختن سازه سفالی را هم برعهده داشتند. تکنیک ساخت فیتیله‌ای به صورتی است که سازه اولیه حرارت بسیاری کمی می‌بیند و با پایه‌های ساده، کوچک یا مسطح ساخته می‌شود. ظروفی که با این تکنیک ساخته می‌شوند بسیار مناسب برای جوشاندن آب هستند. طی گذر زمان که کوره‌ها پیشرفت کردند و ظروف سفالی در حرارت بیشتری پخته شدند، همین سبب شد تا سازه‌های پیچیده‌تر و زیباتر منطبق با مراسم آیینی ساخته شود.

چرخ سفالگری حدودا 3500 سال پیش از میلاد مسیح در بین‌النهرین (عراق) اختراع شد و جزء اختراعات مهم تاریخ بشری محسوب می‌شود. وجود نیروی گریز از مرکز سبب می‌شود تا سفالگر بتواند با سرعت، ظروف پیشرفته با ضخامت کم و کیفیت بسیار بالاتری بسازد. اختراع چرخ سفالگری سبب ساخت 10 هزار سازه سفالی شد. یونانیان باستان از چرخ سفالگری برای ساخت سازه‌های قرمز و سیاه‌رنگ خود استفاده می‌کردند، و این ظروف را طی 2 الی 3 مرحله حرارت داده و پیش از سومین مرحله حکاکی و رنگ‌آمیزی روی دیواره ظرف انجام می‌دادند، سپس برای سومین بار داخل کوره می‌گذاشتند. (طرح‌هایی که بر دیواره سازه، حکاکی می‌شد بیانگر مراسم آیینی، کشاورزی، هندسی، جنگ و خدایان بوده است) برادران هاس یکی از معروف‌ترین اساتید هنر سفالگری با چرخ در قرن اخیر هستند، آن‌ها آثاری با مفاهیم جنسیت‌گرایی، طبیعت و فرهنگ معاصر را خلق کردند.

تاریخچه ساخت ظروف با تکنیک ریخته‌گری، به زمان روی کار آمدن سلسله تانگ، یعنی 19 هزار سال پس از ساخت اولین سازه سفالی بازمی‌گردد. شیوع تجارت از طریق مسیر آبی و راه ابریشم سبب تبادل محصولات بین هند و خاورمیانه شد. این مراودات به مرور گسترده‌تر شدند به‌صورتی که مخترعان دست به ساخت مواد شیمیایی مانند لعاب و لعاب چند رنگ برای گسترش تجارت زدند. چینی‌ها توانستند به‌مرورزمان، سازه‌های سفالی باکیفیت، با رنگ‌های سبز، زرد و آبی را بسازند. مینسو لی هنرمند پیشکسوت در عرصه آثار مینیمالیستی کره جنوبی است. وی برای ساخت سازه‌های مینیمالیستی خود، گل را درون قالب قرار داده، سپس بر روی چرخ سفالگری گردان می‌گذاشتند. (این روش جزء روش‌های مکانیکی و تصنعی محسوب می شود)