عوامل موثر در رشد گیاهان خانگی
محیط داخلی بافتهای تشکیل دهنده هر گیاه ، مخصوصا در قسمتهای گل و برگ مداوم بوسیله محیط اطرافش متاثر می شود . عوامل فیزیکی خارجی ، یعنی نور ، حرارت ، رطوبت ، هوا و
غیره میزان واکنش های سلولی را تنظیم می کنند . البته به شرطی که این عوامل بصورت متناسب و در حد قابل تحمل و مورد نیاز به گیاه برسند . گیاهان فقط تا موقعی رشد طبیعی و معمولی
دارند که هریک از عوامل محیطی در حد متناسب و باصطلاح اُپتیممُم باقی بمانند . هر وقت، هوا ، حرارت ، نور ، رطوبت و آب و مواد غذایی از این حد تجاوز کنند و محدودیتی در رشد طبیعی
گیاه ایجاد شود ، گیاه حساسیتی نشان می دهد که نمایش دهنده رشد غیر طبیعی گیاه است .اکنون درباره بعضی عوامل مهم و موثر که در رشد گیاهان خانگی موثر هستند بطور جداگانه به
بحث و گفتگو می پردازیم و عوامل موثر دیگر درتغذیه گیاهی را در بخش مواظبت از گلها مطالعه خواهید کرد .
1) نور :
گیاهان برای تهیه غذا به روشنائی احتیاج دارند. نور ممکن است بوسیله اشعه مستقیم خورشید ، یا اینکه بطور غیر مشتقیم بتابد. شدت نور غیر مستقیم ممکن است کم یا زیاد باشد . معمولا
در گوشه های اطاق نور بطور غیر مستقیم و بمقدار کم به گیاهان میرسد . اغلب گیاهان گلدار حد اقل نصف روز نور مستقیم خورشید را لازم دارند تا جوانه های گلشان رشد کند و باز شوند مثل
گل شب بو . کاکتوس ها و انواع دیگر گیاهان گوشتی نیز به نور مستقیم خورشید نیازمندند. برای اینکه رنگ زیبای کروتون تغییر نکند ، باید آن را در نور مستقیم قرار داد . بطور کلی نور شدید
آفتاب بدلیل اینکه از عمل کربن گیری جلوگیری می کند و تعریق را در گیاه افزایش میدهد زیان آور و در نتیجه رشد گیاه به تعویق می افتد . عشقه ، فیلودندرون ، بگونیای برگی ، پیرومیا و
دراسنا ، که دارای برگهای زینتی هستند و به همین منظور هم کاشته می شوند باید در نور غیر مستقیم خورشید با شدت زیاد قرار بگیرند . همچنین گیاهان لطیف مثل ، بنفشه آفریقایی نیز نور
غیر مستقیم بمقدار زیاد لازم دارند . در گوشه های کم نور اطاق نباید گیاهان گلدار را قرار داد . گیاهان برگی را اگر یک یا دو هفته برای تزئینات در محل کم نور قرار دهند ، باید بعد از این مدت
جایشان را عوض کنند و آنها را در محل روشنتری قرار دهند و یا اینکه باید دو دسته گلدان آماده کرد و هر هفته جای آنها را عوض کرد . یعنی یک سری را برای دکوراسیون در محلی که نور کم
است و سری دیگری را در محل روشن قرار داد . گیاهان سایه پسند یعنی آنهائی که به نور کم احتیاج دارند مثل ، عبائی و بعضی از سرخس ها و فوتوس را میتوان در نور کم یعنی در گوشه
های اطاق قرار داد .
2) هوا و حرارت :
هوای خنک به آن اندازه ای که برای زندگی انسان ضروری است برای گیاهان ضرورت ندارد. معذالک گیاه هم احتیاج به هوا دارد بخصوص که هوا اغلب همراه رطوبت است . حرارت زیاد که
هوای مرطوب را از بین میبرد باعث اکثر ناراحتی های گیاه می گردد . لذا تهویه برای گیاهان مورد احتیاج است و بهتر است پنجره ها در قسمت بالای اطاق باشد . باید توجه داشت که هر
اندازه گیاه به سقف اطاق نزدیک تر باشد بیشتر متحمل گرما و خشکی میشود .در خانه هایی که خیلی گرم میشود و از بخاری برای گرما استفاده میشود ، بهتر است گلدانها را در کف اطاق
بچینند . بطور معمول حرارت اطاق در روز باید معادل ۲۰ درجه سانتیگراد باشد و در شب ۱۵ درجه مناسب است . حرارت های زیاد برای گیاهان مضرند . اختلاف حرارت شب با روز نباید بیشتر
از ۵ درجه سانتیگراد باشد .اگر حرارت روز مثلا ۲۵ درجه باشد و در شب یخبندان شود گیاه از بین می رود . مخصوصا گیاهانی که رطوبت دارند صدمه بیشتری خواهند دید. معمولا گیاهانی از
قبیل : آویز ، کاغذی درختی ، شاه پسند درختی را در زمستان در اطاقی که حرارت ۷ تا۱۰ درجه سانتیگراد دارد نگاهداری می کنند . باین ترتیب این گیاهان در زمستان استراحت مختصری می
کنند و چون حرارت کم است به آب کمتری احتیاج دارند و ریشه هایشان سالم می ماند و نمی پوسد . در بهار و تابستان بعد این گیاهان بیشتر و بهتر گل خواهند داد . گلدانهای مرکبات را که
در منزل نگهداری میکنند ، بهتر است در تمام طول مدت زمستان در زیر زمین خنکی که حدود ۷ تا ۸ درجه سانتیگراد حرارت دارد نکهداری کنند و به آنها کم آب بدهند . باین ترتیب موقع بهار
گلهایشان نمی ریزد و میوه روی درخت ظاهر میشود . همچنین برای مثال در اطاقهای غیر مسکونی که بخاری یا شوفاژ ندارد و یا اینکه گرما کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد است ، عده کمی از
گیاهان که در حال استراحت و خواب هستند بهتر و سالمتر می مانند : مثل عبائی ، نخل زینتی و فیکوس و غیره . حرارت های مناسب برای گیاهان مختلف که در منزل نگهداری می کنند
یکنواخت نیستند و باهم تفاوت دارند . مثلا ، آنتوریوم و بنفشه آفریقایی ، گرمای زیادتری نسبت به فیلودندرون لازم دارند . اصولا گیاهان برگی که مبداُ شان از مناطق گرمسیری است حرارت
روز باید بالاتر از ۲۵ درجه سانتیگراد و در شب در حدود ۲۰ درجه باشد . اطاقهای ما اغلب در زمستان برای نگهداری گلدانهای گل مناسب نیستند . زیرا زیاد گرم میشوند . زیان این گرما از سرما
زیادتر است . بهتر است گیاهان گل دار را مثل ، سیکلامن یا میخک را در اطاق نسبتا خنک نگهداری کنند . باین ترتیب دوام گل زیادتر میشود . در اطاقهائیکه اغلب درزهای پنجره باز هستندو
محکم بسته نمی شوند ، گلدانهائیکه نزدیک پنجره قرار گرفته اند در شب های زمستان صدمه می بینند . بهمین دلیل باید گلدانها را در شب از کنار پنجره ها دور کرد و یا بوسیله پرده یا کرکره
گلدانها را از سرما محفوظ داشت . حتی الامکان باید سعی کرد که گیاهان در تماس با سرما نباشند . اگر گیاه سرما دید و برگهایش خشن و سفت شد باید آنرا با آب سرد شست تا بتدریج
بحالت اولیه برگردد .ولی نباید گیاه را نزدیک بخاری قرار داد . با وجود این ممکن است گیاهی که سرما دیده دوباره بحالت اولی برنگردد . ولی شما کوشش خود را کرده اید .
3) رطوبت :
رطوبت هوا مثل نور و حرارت مورد احتیاج گیاه است. البته فراهم کردن رطوبت در اطاق کار مشکلی است . اکثر گیاهان بغیر از کاکتوس ها و گیاهان باصطلاح گوشتی در هوای گرم و خشک
ناراحت میشوند . گاز بخاری ، هوای اطاق را خشک می کند . نباید انتظار داشت که در اطاق رطوبتی معادل گلخانه تهیه کنیم با این وجود با وسائلی میتوان تا حدی رطوبت را تامین کرد . مثلا
با گذاشتن کوزه های گلی روی رادیاتور شوفاژ و قرار دادن ظرفی محتوی تورب یا خزه بین گلدانها بشرطی که دائما مرطوب باشد . باید بخاطر داشت که برای گیاهان گرمسیری رطوبت بهتر از
حرارت زیاد است . رطوبت دادن به برگ گیاهان خیلی موثراست برای این کار می توان در یک روز گرم تمام گلدانها را از اطاق خارج کرد و با یک دستگاه آب پخش کن برگها را شستشو داد یا
در منزل اگر روی مبلها را با پلاستیک بپوشانند میتوانند بهمان ترتیب با تلمبه های دستی روی برگها را خیس کنند . ممکن است گلدان گل را داخل گلدان بزرگتری قرار دهند و میان جدار دو
گلدان را با تورب یا خزه مرطوب پر کنند و مجددا در فواصلی تورب یا خزه را مرطوب نمایند ، یا اینکه یک طشت آهنی که شش گلدان یا بیشتر در آن جا می گیرد تهیه کرده و گلدانها را در آن
بچینند ، بین گلدانها را با خزه یا تورب مرطوب پر کنند و دائما تورب یا خزه را مرطوب نگهدارند . طریق ساده تر اینکه روی خاک هر گلدانی تورب یا خزه مرطوب قرار دهند. اگر هده ای از
گلدانها بطور مجتمع در گوشه ای قرار گیرند رطوبتشان بهتر حفظ میشود . گلدانهای رطوبت دوست مثل ، سیکلامن و بنفشه آفریقایی یا آزاله را در موقعی که حمام میروید در آنجا بگذارید
.گلدانهای مذکور را در تمام مدت شب از حمام بیرون نیاورید به این وسیله گلها شاداب خواهند شد . بعضی از گیاهان در شرایط خشکی هوا میتوانند زندگی کنند و حتی بهتر رشد می کنند
مانند : عبائی ، سانسوریا و سجافی . بطور کلی گیاهان را نباید نزدیک شوفاژ ، بخاری یا مقابل دهانه کولر و در و پنجره های باز قرار داد . گیاهانی را که رطوبت زیاد لازم دارند در محفظه شیشه
ای بنام تراریوم طبق شکل شماره یک می کارند . از این وسیله علاوه بر نگهداری گیاهان گرمسیری بغیر از کاکتوس ها و سایر گیاهان گوشتی میتوان برای تکثیر گیاهان دیگر استفاده کرد .
همانطوریکه گفته شد گیاهان رطوبت دوست را مستقیما در تراریوم می کارند .
تراریوم :
تراریوم ، از یک جعبه چوبی با لبه ای به ارتفاع ۱۵ سانتیمتر تشکیل شده است . در بالای این جعبه قطعه ای شیشه نصب می کنند که بوسیله نوار چسب بهم متصل شده اند و یک شیشه
متحرک در روی آن قرار می دهند . این شیشه برای تهویه گیاهان داخل جعبه بکار می رود و هر وقت رطوبت داخل تراریوم ، زیاد شود شیشه بالائی را برمی دارند تا رطوبت تقلیل یابد . ته
جعبه ۲ – ۳ سانتیمتر شن درشت یا تیله خرده می ریزند .روی شن یک ورقه نازک زغال خرد شده و روی زغال خرده ها را مخلوطی از سه پنجم تورب و دو پنجم ماسه پر می کنند ( ماسه شسته
بدون خاک ) . البته این مخلوط را قبل مرطوب کرده و روی آن خزه مرطوب پهن می کنند . در تراریوم گلهائی نظیر : کروتون – مارنتا – حسن یوسف – عَشَقه و انواع سرخسهای پا کوتاه و
بنفشه آفریقایی را می کارند .علاوه بر تراریوم ، در منزلهای جدید اغلب پاسیو موجود است که در آنجا هم گیاهان رطوبت دوست را می کارند . بیشتر اوقات چون ارتفاع پاسیو ، زیاد است و
حرارت بطرف بالای آن می رود هم محیط پاسیو خشک می گردد ، هم رطوبت محیطی کم میشود و هم حرارت نزدیک خاک کم است . در این مورد یعنی در موقع کاشت گیاهان در پاسیو ،
ممکن است شیشه های سقف را دوجداره کرد و یا پلاستیکی بالای گیاهان کشید و یا اینکه با شیلنگ رطوبت محیطی را بیشتر کرد یعنی روزی یکمرتبه در صبح روی برگهای گیاهان را مرطوب
نمود .