✔️لوله و اتصالات چیست؟

لوله قطعه ای به شکل استوانه توخالی است که به وسیله آن می‌ توان مایعات و گازها را منتقل کرد جنس لوله می‌تواند آهنی، پلاستیکی، فولادی، سربی، آلومینیومی، سفالی، سیمانی و پلیمری باشد که هر کدام کاربرد مخصوص به خود را دارند لوله‌ها اصولا گرد هستند اما برخی از لوله‌ های فولادی را می‌توان به صورت قالب شش ضلعی یا مربع نیز تولید کرد. اتصالات یک نوع رابط میان لوله هستند و علت استفاده از آنها ایجاد انشعاب و در برخی موارد نیز کمک کردن برای کاهش سایز و ابعاد لوله‌ ها و تقسیم بندی کردن و تغییر دادن مسیر جریان است. جنس اتصالات ممکن است لاستیک، مس، فولاد، پلاستیک و … باشد.

فولادی: از پرکاربردترین لوله‌ ها در صنعت هستند و پس از تولید آنها را برای مصون ماندن از زنگ زدگی در محلول روی می‌گذارند کاربرد لوله‌ های فولادی برای انتقال مایعات و گاز است ولی مواد اسیدی و قلیایی شرایط زنگ زدگی آن را فراهم می‌کنند این نوع لوله‌ها وزن کمی دارند و تقریبا ۲۵ الی ۵۰ سال عمر می‌کنند.

مسی: پرکاربردترین لوله برای آبرسانی و تهویه مطبوع لوله‌های مسی هستند ولی از قیمت بالایی نسبت به سایر لوله‌ها برخوردارند قطر این لوله‌ها کوچک است و به دلیل مقاوم بودن در برابر زنگ زدگی عمر آنها زیاد است همچنین در برابر حرارت و دمای بالا نیز از خود مقاومت نشان می‌دهند و برای انتقال آب داغ و بخار گزینه مناسبی هستند و شکل پذیری مناسبی نیز دارند.

پلاستیکی: لوله‌های پلاستیکی دارای وزن کم هستند که کار با آنها را بسیار آسان می‌کند و توانایی انتقال مایعات و گازها و مواد قلیایی و اسیدی را نیز دارند (به علت اینکه مقاوم در برابر زنگ زدگی هستند) ولی به علت ضریب انبساط بالایی که دارند توانایی حمل و انتقال مواد داغ را دارا نیستند همچنین به علت سطح داخلی صافی که دارند رسوب کمتری می‌گیرند علاوه بر این لوله‌های پلاستیکی مقاوم در برابر جریان‌های الکتریکی هستند و در شرایط احتراق قابل اشتعال هستند.

چدنی: مقاوم بودن در مقابل خوردگی و طول عمر مفید(۱۰۰ سال) آنها باعث شده نوع لوله‌ ها در سیستم آب و فاضلاب مورد استفاده قرار گیرند‌ لوله‌ های چدنی دارای قطر ۵ الی ۱۲۰ سانتیمتر هستند و همچنین قابلیت تحمل فشارهای متغیر را دارند و قیمت آنها نیز مناسب است.

گالوانیزه: جنس این نوع لوله آهن سفید نور دیده با قطر ۱۲ میلیمتر الی ۱۵ سانتیمتر و طول ۶ متر است برای اینکه این لوله‌ ها گالوانیزه شوند باید پس از تولید در محلول روی قرار گیرند کاربرد این نوع از لوله‌ها برای انتقال مایعات و گاز است لوله‌ های گالوانیزه به شدت تحت تاثیرات مخرب مواد اسیدی و قلیایی قرار می‌گیرند این لوله‌ ها در دو نوع سبک و متوسط تولید می‌شوند که کار کردن با آنها راحت است و تقریبا ۱۰ سال عمر مفید دارند و قیمتشان پایین است.

فرفورژه: این لوله‌ها شباهت زیادی به لوله‌ های گالوانیزه دارند و تنها تفاوت آنها با لوله‌ های گالوانیزه این است که بدون درز نیز ساخته می‌شوند قطر آنها از ۱۲ میلیمتر تا ۱۵ سانتیمتر است و به علت سبک بودن کار با آنها سخت نیست لوله‌ های فرفورژه عموما جنبه تزیینی دارند اما برای انتقال مایعات و گاز نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند

اتصالات مغز یک قطعه فلز که جهت اتصال به کار می رود و دوسر آن حالت پیچ است. اتصالات مغزی معمولا از دو مدل ساخته شده است که یکی روپیچ توپیچ و مدل دیگر روپیچ ساده است. نوع دیگر از انواع مغزی ها، لوله مغزی است و طول آن 30 سانتی متر است و قابل ذکر است که عملیات رزوه را جهت تعویض آسان تر قبلا روی آن انجام می دهند. بنابراین می توان گفت که اتصالات مغز در مدارات لوله کشی، جهت اتصال دو قسمت با دنده داخلی کاربرد دارد. اتصالات سه راهی اتصال یکی از کاربردهای مهم این اتصالات در صنعت آهن است که انواع مختلفی دارد. برای سفارش این محصول نیز باید به ابعاد آن بسیار دقت کرد زیرا ابعاد متفاوتی دارد. اتصالات زانویی و انواع آن ایجاد زاویه در خطوط لوله جهت تغییر مسیر جریان یکی از کاربردهای اصلی این اتصالات محسوب می شود. این اتصالات در دو زاویه 45 و 90 درجه تولید می شوند که هر دو از جنس فولاد بدون درز و درز دار هستند. ظاهر آن معمولا به این صورت است که یک سمت آن مغزی دنده ای دارد. این اتصالات در دو مدل شعاع بلند و شعاع کوتاه وجود دارد که تنها تفاوت آن ها در قطر و ابعادشان است و تفاوت دیگر نیز افت فشار زیاد در زانویی شعاع کوتاه است. از کاربرد اتصالات زانویی می توان در اتصالات شیلنگ ها، لوله ها، تیوب ها و .. جهت انتقال سیالات اشاره کرد. اتصالات فلنج کاربرد این نوع از اتصالات در مواقعی است که دو لوله را با قطرهای مختلف به هم وصل کنیم و یا مسیر حرکت آن ها را تغییر دهیم. قابل ذکر است که از این اتصالات در تعمیرات بسیار استفاده می شود و قابلیت انعطاف پذیری بسیار بالایی دارند. توصیه می شود که از این اتصالات در لوله کشی های زیر زمینی به هیچ عنوان استفاده نشود. از انواع مختلف این اتصالات می توان فلنج با سطح برجسته و ساده، فلنج کور، فلنج لبه دار، فلنج روکار، فلنج جوشی را نام برد. در اتصالات فلنج مواردی که بهتر است بدانیم این است که، لوله به تجهیزاتی مثل پمپ ها، کمپرسورها و مخازن تحت فشار وصل می شود، هزینه نسبتا بالایی دارد و معمولا به شیرها و لوله هایی که در مسیر جریان قرار دارند متصل می شود.

مهمترین کاربرد لوله ها در بخش انتقال مایعات می باشد این انتقال می تواند انتقال مواد بهداشتی مانند آب آشامیدنی از یک مکان به مکان دیگر باشد که در این بخش لوله های پلاستیکی و فلزی بیشترین کاربرد را دارند و یا می تواند جهت انتقال مواد شیمیایی و پسماند های یک کارخانه و یا شهری باشد که در این بخش لوله های فولادی و لوله پلی اتیلن بیشترین کاربرد را دارند .

یکی دیگر از کاربرد های مهم انتقال گاز و مواد گازی بوسیله لوله ها می باشد ، در این بخش که از لوله های فولادی و لوله پلی اتیلن گازی استفاده می شود برای انتقال گاز از پالایشگاه ها و شرکت های پتروشیمی می باشد ، در این بخش فشار تحمل لوله بسیار با اهمیت بوده و لوله مورد استفاده باید از آلیباژ های خاص فولاد با ترکیبات مشخص ساخته شده باشند تا بتواندد در انتقال گاز به مشکل بر نخورند ، استفاده از لوله فولادی برای انتقال گاز مدت زیادب است که مرسوم شده و شرکت های سارنده با ترکیبات و آلیاژهای جدید اقدام به ساخت این لوله ها کرده اند .

لوله ها از چه موادی ساخته می شوند ؟ لوله ها اغلب از مواد پلاستیکی ، پلیمری ، فلزی مانند برنج و روی و یا آلیاژهای فولادی ساخته می شوند که هر کدام ساختار و خاصیت های متفاوتی با یکریگر دارند ، لوله های پلاستیکی ساختی ساده تر و ساختمانی ساده تر ولی در عین حال با ترکیبی پیچیده تر هستند ، در مقابل لوله های فلزی از ذوب مواد اولیه که اکثرا طبیعی هستند ساخته می شوند . در برخی از موارد خاص مانند لوله مانیسمان و لوله گالوانیزه کمی ترکیبات لوله تغییر می کند ، این تغییرات در راستای اضافه کردن خواصی مانند مقامت بیشتر و یا مقاومت در برابر زنگ زدگی ،پوسیدگی و یا مواد شیمیایی و اسیدی می باشد .

لوله ها بسته به مواد تشکیل دهنده و کاربرد آن ها در سایز ها و قطر ها مختلفی ساخته می شوند ، از مهمترین مشخصات لوله ها قطر نامی یا اندازه قطر خارجی لوله ها می باشد که رابطه مستقیمی با قدرت تحمل دمایی و فشار لوله ها دارد که ممکن است در بخش ها و کاربرد های مختلف از لوله ها بسته به محل کاربرد آن ها از قطر های بسار کوچک در حدود 3 اینچ تا بزرگرین حالت حدود 65 اینچ طراحی و تولید می شوند که در ادامه با این مشخصه لوله ها بیشتر آشنا خواهید شد . قطر های کمتر بیشتر در بخش انتقال و لوله کشی داخلی ساختمان ها ، ادارات ، مراکز صنعتی مانند کارخانجات مورد استفاده قرار می گیرد و قطر های بالاتر مخصوصا بالاتر از 50 اینچ بیشتر در بخش کشاورزی ، انتقال بین شهری و صنایع خاص مانند پتروشیمی یا ذوب فولاد مورد استفاده قرار می گیرد . از دیگر مشخصات لوله ها طول آن ها می باشد ، لوله ها بصورت شاخته ای تولید و عرضه می شوند ، طول هرشاخه از لوله در کوچکترین حالت از 0.5 متر تا 6 متر می تواند متغیر باشد که این هم با توجه به جنس و مقاوت لوله بستگی دارد ،مرسوم ترین نوع برش و بسته کردن لوله ها مخصوصا در لوله های پلاستیکی اندازه 50 و 100 سانت می باشد .

لوله ها بسته به مواد تشکیل دهنده دارای مشخصات متفاوت می باشند ، مشخصاتی که شامل استحکام ، تحمل فشار ، عمر مفید و یا عایق بودن می شود ، در کل انواع لوله ها به شرح زیر می باشند . لوله های پلاستیکی لوله های پلاستیکی شامل لوله های سبز ، پلی پروپیلن و لوله های PVC پلیکا و قطعات همسان آن می باشد که امروزه تبدیل به محبوبترین سیسیتم لوله کشی در صنعت فاضلاب جهان شده اند محاسن لوله های پلاستیکی : استحکام بالا ، قدرت تحمل فشار بالا ، عمر بسیار زیاد ، عدم پوسیدگی و زنگ زدن ، بهداشتی بودن ، نصب آسان معایب لوله پلاستیکی : تحمل گرمایی کم ، انعطاف و خمش کم برای جهت دهی کاربرد لوله پلاستیکی : استفاده در قسمت شرب و فاضلاب ساختمان ، نصب سیستم لوله کشی بر روی دیوار ، انتقال فاضلاب لوله های پلی اتیلنی PE این لوله ها که مواد اولیه آن ها مواد پلی اتیلن می باشند شامل انواع لوله های پلی اتیلن PE و قطعات همسان آن می باشد محاسن : عمر بالا ، قدرت تحمل فشار بالا ، نصب آسان معابب : پیچش و انعطاف کم برای جهت دهی به لوله کاربرد : مهمترین کاربرد این لوله ها در صنعت پتروشیمی و انتقال مواد شیمیایی بین دو نقطه و انتقال مواد پسماند کارخانه ها می باشد اما در موارد انتقال مواد بهداشتی هم می توان از آن ها استفاده کرد ، از دیگر موارد کاربرد لوله های پلی اتیلن می توان به انتقال آب و فاضلاب بین شهری و یا آبیاری مزارع ، باغات و زمین های کشاورزی اشاره کرد که در این بخش لوله پلی اتیلن آبیاری و انواع نوار تیپ آبیاری قطره ای مورد استفاده هستند .

این لوله ها شامل لوله های پلیکا و قطعات همسان می شوند ، این قطعات شامل انواع زانو ها و تبدیل ها و اتصالات پی وی سی می باشد که از مواد PVC و پلیمری ساخته می شوند ، از مهمترین شرکت های تولید کننده لوله های پی وی سی شرکت های لوله گستر گلپایگان و پلیمر گلپایگان می باشند . محاسن لوله پی وی سی : نصب آسان ، حمل آسان ، وزن کم ، بهداشتی بودن آن و سطح صیقلی داخل آن معایب لوله پی وی سی : شکنندگی بالا ، انعطاف کم ، عمر کم کاربرد : بیشترین کاربرد آن در صنعت لوله کشی فاضلاب ساختمان ها می باشد ولی در بخش انتقال پساب ها هم از آن استفاده می شود و همچینین در انتقال سیم هاب برق با عنوان لوله برق مورد استفاده قرار می گیرند .