طلای سفید چیست و با پلاتین چه تفاوتی دارد؟

طلای سفید همان طلای زرد است که با فلزات دیگری همچون پالادیوم، روی، مس، نیکل، منگنز و نقره ترکیب شده است. البته روی آن یک لایه رودیوم هم می‌کشند تا ظاهری سفیدتر و براق‌تر به خود بگیرد. روکش رودیوم همچنین باعث محکم‌تر و سخت‌تر شدن زیورآلات می‌شود. اگر از پالادیوم در طلای سفید استفاده شود، دیگر نیازی به روکش رودیوم نیست، زیرا پالادیوم نوعی رنگ خاکستری به طلا می‌دهد. طلای سفید به طور کلی دوام و پایداری خوبی دارد. اما استحکام آن به عیارش بستگی دارد؛ یعنی هر چه عیار طلا پایین‌تر باشد، دوام بیشتری خواهد داشت. در مقابل، طلاهایی که عیار بالا دارند، چون میزان طلای خالص مصرف‌شده در آن‌ها بیشتر است، احتمالا استحکام چندان بالایی نداشته باشند. چون طلا فلز نرمی است که حتماً باید با دیگر فلزها ترکیب شود که بتوان با آن زیورآلات ساخت.

ما در طبیعت طلای سفید نداریم. یعنی این نوع طلا قابل استخراج نیست و به دست بشر ساخته می‌شود. در بالا هم گفتیم که طلای سفید آلیاژی از طلا است که از ترکیب آن با حداقل یک فلز سفید رنگ به دست می‌آید. خواص و ویژگی‌های طلای سفید هم بسته به نوع فلزی که در آن استفاده می‌شود، متفاوت است. مثلاً اگر در ساخت طلای سفید از نیکل استفاده شده باشد، به دلیل سخت بودن نیکل، محصول نهایی جنسی سخت دارد و بیشتر برای ساخت حلقه، سنجاق، گیره و زنجیر مناسب است.

گفتیم که طلای سفید از ترکیب طلای زرد با دیگر فلزها به دست می‌آید. در حال حاضر، رایج‌ترین ترکیب‌هایی که برای ساخت طلای سفید استفاده می‌شود موارد زیر است: ۱. آلیاژ طلا، پالادیوم و نقره: به این صورت است که ۷۵۰ واحد طلای زرد را به‌اضافۀ ۲۰۰ واحد پالادیم و ۵۰ واحد نقره می‌کنند.

۲. آلیاژ طلا، نیکل، مس و روی: ۷۵۰ واحد طلای زرد + ۱۳۵ واحد نیکل + ۸۵ واحد مس + ۳۵ واحد روی. از نیکل برای افزایش استحکام، از مس برای افزایش چکش‌خواری و از روی برای جلوگیری از زنگ زدن مس در این ترکیب استفاده می‌شود. این آلیاژ قیمت کمتری نسبت به آلیاژ بالائی دارد و ممکن است باعث حساسیت پوستی و جوش زدن شود.

۳. آلیاژ طلا و آلومینیوم: از ترکیب ۷۸.۴۹ طلا و مابقی آلومینیوم تشکیل شده است. از این ترکیب برای ساخت طلای ارغوانی رنگ استفاده می‌شود.

۴. آلیاژ طلا و ایندیم: به این صورت است که ۴۶.۱۷ واحد طلا و ۵۳.۸۳ ایندیم را با هم ترکیب می‌کنند تا طلای آبی رنگ بسازند.

در ساخت طلای سفید از فلز نیکل استفاده می‌شود؛ بنابراین ممکن است باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی شود. اما طلای زرد کمتر باعث ایجاد آلرژی می‌شود. این در حالی‌ است که طلای زرد راحت‌تر از طلای سفید خراشیده می‌شود و جنس نرم‌تری دارد. چون در ساخت طلای سفید از فلزات محکم‌تری استفاده می‌شود. چون طلا فلزی نرم است، برای استحکام بخشیدن به طلای زرد معمولاً از مس استفاده شده و برای طلای سفید، نقره به کار می‌رود.

ویژگی‌های طلای سفید به میزان فلزهای به‌کاررفته در آن بستگی دارد. به طور مثال، آلیاژ نیکلیِ طلای سفید، سنگین و بسیار محکم است و برای درست کردن حلقه و زنجیر کاربرد دارد. این در حالی است‌که آلیاژ پالادیمی طلای سفید نرم و قابل انعطاف است و در نتیجه برای تولید جواهرات با نگین‌های ظریف مورداستفاده قرار می‌گیرد.

بیشترین کاربرد طلای سفید برای ساخت جواهرات و حلقه‌های نامزدی و ازدواج است. چون این رنگ از طلا، با انواع رنگ‌های سنگ‌های قیمتی ست می‌شود. به طور مثال، سنگ الماس روی طلای سفید خیلی بیشتر و بهتر نسبت به طلای زرد یا رزگلد نشان می‌دهد. به همین خاطر از این آلیاژ طلا برای انواع سرویس و حلقه‌های ازدواج استفاده می‌کنند. طلای سفید به طور کلی محبوب‌تر از طلای زرد است.

بالاترین عیار طلای سفید موجود در ایران ۱۸ است. عیار ۱۸ از ۲۴ (۷۵۰ از ۱۰۰۰) یعنی ۱۸ قسمت طلا و ۶ قسمت فلزات دیگر تشکیل دهنده آلیاژ طلای سفید هستند. البته طلای سفید با عیارهای ۱۴ و ۱۲ نیز در بازارهای جهانی (غیر از ایران) موجود است. این طلاها جنس محکم‌تر، جلای کمتر و قیمت پایین‌تری نسبت به طلای سفید ۱۸ عیار دارند. اما باید بدانید که در ایران خریدوفروش طلای زیر ۱۸ عیار قانونی نیست.

با اینکه طلای سفید و پلاتین هر دو سفید هستند، اما در ظاهر با هم تفاوت‌هایی دارند. این تفاوت به‌ویژه در اثر گذر زمان بیشتر نمایان می‌شود. پلاتین بسیار مستعد خراش برداشتن و زنگار گرفتن است. در نتیجه، به مرور زمان درخشندگی خود را از دست داده و رنگی مات با سایه‌ای از سبز پیدا می‌کند. برای بازگرداندن درخشندگی و جلاء به پلاتین باید آن را پولیش بزنید. طلای سفید زنگار نمی‌گیرد اما روکش رودیوم آن به مرور زمان از بین می‌رود. در نتیجۀ این امر، رنگ زرد طلا از زیر آن بیرون می‌آید. برای اینکه درخشش و شفافیت طلای سفید دوباره به آن بازگردد، لازم است روکش رودیوم آن را تمدید کنید. همچنین، پلاتین، آلرژی‌ایمن است؛ یعنی هرگز موجب آزردگی یا خارش پوست نمی‌شود. اما در آلیاژ طلای سفید، ممکن است از نیکل فراوانی استفاده شود که منجر به بروز خارش، قرمزی یا آزردگی پوست می‌شود. البته اگر طلا با رودیوم روکش شده باشد، مانع از برقراری تماس نیکل با پوست می‌شود. در این موارد باید حواستان به تمدید روکش رودیوم باشد. مصنوعاتی که با پلاتین ساخته می‌شوند سنگین‌تر از نمونه‌های ساخته شده با طلای سفید هستند؛ بنابراین، پیش از خرید به این نکته توجه داشته باشید که قطعه طلای سفید یا پلاتین انتخابی خود را آیا قرار است هر روز استفاده کنید یا فقط برای مناسبت‌های خاص! مسلماً محصول سنگین برای استفادۀ روزانه چندان گزینه مناسبی نیست.

توجه داشته باشید که در زبان عامیانه گاهی به پلاتین هم طلای سفید گفته می‌شود در حالی‌که پلاتین فلزی متفاوت است و در مقایسه با طلا مقاوم‌تر، کمیاب‌تر و رنگ آن درخشان‌تر از طلای سفید است.