پمپ دنده ای چیست؟
پمپ دنده ای یا پمپ چرخ دنده ای یکی از مهمترین وسیله‌های انتقال سیال در صنعت می‌باشد و در وسایلی که نیاز به فشارهای نسبتا بالا دارد، از پمپ دنده ای هیدرولیک بطور وسیعی استفاده می‌شود. پمپ های دنده ای از انواع پمپ‌های جابه‌جایی مثبت و یکی از پرکاربردترین انواع پمپ هیدرولیک محسوب می‌شوند. حرکت اصلی این پمپ ها به صورت دورانی بوده و حالت رفت و برگشت ندارد. چرخ دنده های این نوع پمپ از نظر ساختاری و تکنولوژیکی نسبت به قطعات دیگر دارای پیچیدگی‌های فراوانی می‌باشند.
زمانی که این چرخ‌دنده‌ها شروع به حرکت می‌کنند، دندانه‌ها از یکدیگر فاصله گرفته و مکشی ایجاد می‌شود که سیال به درون دندانه کشیده شده و از آنجا به سمت دریچه خروجی حرکت می‌کند. پمپ دنده ای قابلیت مکش بالایی دارد و قدرت پمپاژ سیالات با ویسکوزیته کم، متوسط و زیاد را هم دارد.
کاربرد پمپ های دنده ای
پمپ های دنده ای معمولا برای پمپاژ روغن، رنگ، رزین یا محصولات غذایی که ویسکوزیته ی بالایی دارند استفاده می‌شوند.
برای کاربردهایی که نیاز به دوز دقیق یا خروجی فشار بالا دارند نیز انتخاب مناسبی هستند. علاوه بر این در شرایطی که منبع تغذیه نامنظم است به علت اینکه خروجی آن ها تحت فشار زیادی قرار نمی‌گیرد، پمپ های دنده ای برای استفاده مورد توجه هستند.
سوخت و روغن خودرو
روغن های هیدرولیک
سوخت و روغن پرنده ها
حلال ها و الکل ها
گردش روغن داغ در مقیاس کوچک
رنگ ها ، رزین ها و پلیمرها
صابون مایع
غذاهای خوراکی مانند شربت ذرت و غذاهای حیوانی و کره بادام زمینی و…
انواع پمپ دنده ای
پمپ دنده ای با توجه به کارایی و ساختار به دونوع پمپ دنده ای خارجی و پمپ دنده ای داخلی تقسیم می‌شود.
. پمپ دنده ای خارجی
یکی از انواع پمپ هیدرولیک دنده ای، پمپ دنده ای خارجی است. ساختار آن از دو چرخ‌دنده و یک شفت در داخل یک پوسته تشکیل شده است. در این پمپ با چرخش یکی از چرخ‌دنده‌ها، چرخ‌دنده دیگر نیز شروع به چرخیدن کرده و در فضای بین آن‌ها، جریانی از روغن تشکیل می‌شود. در محلی که درگیری دندانه‌ها پایان پیدا می‌کند، فشاری منفی در خط مکش ایجاد می‌شود که بر مقدار آن افزوده می‌شود. بنابراین سیال بر اثر فشار اتمسفر، وارد خط مکش شده و فضای میان چرخ‌دنده‌ها را پر می‌کند. در این نقطه به علت آب‌بندی انجام شده، روغن با فشاری بالا به سمت مجرای خروجی حرکت می‌کند. بنابراین کنترل سلامت نشت‌بند در این پمپ از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین این پمپ دنده خارجی در دو نوع 1 محوره و دو محوره تولید می‌شود. این تقسیم‌بندی مربوط به چرخ‌دنده‌های ساده و مارپیچ می‌شود. چرخ‌دنده مارپیچ برای جریان‌های با شدت آرام‌تر استفاده شده و ظرفیت بیشتری دارند. همچنین پمپ های کوچک بین 1750 تا 3450 دور در دقیقه و پمپ های بزرگ تا 650 دور در دقیقه توانایی کار کردن دارند. پمپ دنده ای خارجی نسبت به سایر انواع پمپ هیدرولیک دارای کاربرد بیشتری است. در واقع انواع پمپ هیدرولیک دنده ای به علت داشتن تلرانس کمتر و ساپورت شافت اصلی از دو جهت، ظرفیت بیشتری دارند. به همین علت استفاده از این پمپ در سیستم‌های هیدرولیک رایج شده است.
کاربرد پمپ دنده ای خارجی
پمپ دنده ای خارجی در پمپاژ مواد مختلف با ویسکوزیته متفاوت مانند: انواع روغن خوراکی، حلال ها و رزین ها، پمپاژ روانکارها، پمپاژ آب و روغن های سبک استفاده می‌شود.
. پمپ دنده ای داخلی
پمپ هیدرولیک دنده داخلی یکی دیگر از انواع پمپ دنده‌ای است که از مزایای آن می‌توان به سر و صدای کمتر اشاره کرد. به همین علت، در محیط‌های بسته، از این قطعه صنعتی استفاده می‌شود. از پمپ دنده ای داخلی اکثرا برای روان کردن پمپ روغن و شارژ کردن پمپ در فشار زیر 1000 پوند بر اینچ استفاده می‌کنند. حرکت دورانی چرخ‌دنده‌ها در این نوع پمپ هیدرولیک باعث می‌شود که روغن از طرف منبع به سمت محفظه میان چرخ‌دنده‌ها حرکت کند. بنابراین فضای میان چرخ‌دنده‌ها افزایش پیدا کرده و سیال به آن سمت کشیده می‌شود. زمانی که محفظه‌ها به دریچه فشار برسند، فضای میان دنده‌ها کمتر می‌شود و روغن با فشار زیاد به طرف مجرای خروجی حرکت می‌کند.
کاربرد پمپ دنده ای داخلی
پمپ دنده ای داخلی قابلیت پمپ کردن سیالات رقیق مثل روغن و سیالات غلیظ مثل آسفالت، شکلات و قیر پمپ دنده ای داخلی به عنوان پمپ فرمان و پمپ هیدرولیک در ماشین‌آلات راه‌سازی استفاده می‌شود. پمپ کردن انواع روغن و سوخت مثل بنزین، گازوئیل، مازوت و … توسط پمپ دنده ای داخلی قابل انجام است. پمپ کردن انواع رزین‌ها و پلیمرها، الکل‌ها و حلال‌ها توسط پمپ دنده ای داخلی قابل انجام است. پمپ کردن صابون، فوم پلی یورتان، گلیکول، جوهر توسط پمپ دنده ای داخلی قابل انجام است. همچنین برای افزایش طول عمر انواع پمپ دنده ای می‌توان مواردی را رعایت کرد. همیشه سعی کنید روغنی که وارد پمپ می‌شود، تمیز و بدون آلودگی باشد. همچنین پمپ نباید در طول کار کردن خشک و بدون روغن باشد، زیرا دنده‌های آن دچار ساییدگی خواهند شد. در صورتی که پمپ شما شروع به نشتی کرد، در کمترین زمان ممکن این مشکل را برطرف کنید. به علاوه این که لرزش غیر عادی پمپ نشان‌دهنده وجود اشکال در مدار است که باید سریعا برای رفع آن اقدام کنید. جنس انواع پمپ هیدرولیک دنده ای: پوسته چرخ‌دنده‌های انواع پمپ روغن معمولا از فولاد یا چدن برای شرایط و کاربردهای مختلف ساخته می‌شوند. همچنین جنس بوش به کار رفته در پمپ های دنده‌ای معمولا از گرافیت کربن، برنز، سرامیک و … می‌باشد. همینطور از فولاد آلیاژی برای ساخت شافت استفاده شده و به شکل کامل آب‌بندی می‌شوند.
مزایا
انواع پمپ دنده ای دارای مزایایی است که استفاده از این پمپ ها را در صنعت محبوب کرده است. این مزایا عبارتند از: سهولت در نگهداری و تعمیر دارای جریان پیوسته و بدون پالس سرعت بالای عملکرد قابلیت چرخش در هر دو طرف(جهت تخلیه و پر کردن مخزن) پمپاژ طیف وسیعی از سیالات با ویسکوزیته متفاوت تعمیرات آسان کاهش احتمال کاویتاسی قابلیت اتصال آسان با فلنچ و رزوه جنس بدنه پمپ دنده ای با توجه به کاربرد متفاوت است.