یکی از مهمترین شرایط برای نگهداری و رشد گیاه، استفاده از خاک با کیفیت و مناسب می باشد. بسیاری از گیاهان برای رشد خود نیازمند خاکی سبک و متخلخل می باشند. انواع متفاوتی از خاک در بازار موجود می باشد که می تواند از ترکیب چند خاک مختلف اعم از پرلیت، کوکوپیت، پیت ماس و ... با یکدیگر به دست آیند. یکی از اجزایی که باعث کیفیت بهتر در خاک می‌شود، پرلیت است که برای خاک بسیار مفید است.
خاک پرلیت چیست؟
خاک پرلیت نوعی از سنگ آتشفشانی است که حاوی عنصر اصلی خاک، یعنی سیلیس می باشد و در دسته شیشه‌های آتشفشانی طبقه بندی می‌شود. این خاک در صورت حرارت دیدن به مقدار لازم، بین ۴ تا ۳۰ برابر حجم اولیه خود منبسط می شود. پرلیت از کلمه پرل به معنی مروارید گرفته شده است.
پرلیت خام، شامل ۳ الی ۶ درصد آب می باشد و بر اثر حرارت در دماهای بالا، آب موجود در ساختار سنگ خام پرلیت، تبخیر شده و میلیون‌ها حباب بسیار ریز در ساختار پرلیت تشکیل می شود. بدین شکل پرلیت به ساختاری متخلخل تبدیل شده و حجم دانه های آن به شدت افزایش یافته و رنگ آن از سیاه یا خاکستری تیره به سفید تغییر می کند. از دیگر عناصر تشکیل دهنده در ساختار پرلیت، می توان به آلومینیوم، سدیم، کلسیم، پتاسیم، منگنز و آهن اشاره کرد.
ویژگی‌های خاک پرلیت منبسط شده
- مقدار pH بین 2.6 الی 7
- میزان نمک موجود در آن کم است
- دارای وزن سبک
- رنگ سفید
- سطح زیاد
- عایق صوت
- عایق حرارت
- پایدار در برابر مواد شیمیایی
- مقاومت بالا در برابر آتش (نسوز)
- تخلخل بالا
- استریلیزه و عاری از هر گونه ناخالصی های ارگانیک شامل انواع میکروارگانیسمها
دسته بندی خاک پرلیت از لحاظ اندازه
- دانه های پرلیت کوچکتر از سه (0- 3) میلی‌متر
- دانه های پرلیت کوچکتر از شش (0-6) میلی‌متر
- دانه های پرلیت بین (2-6) میلی‌متر
از دانه های (0-6) میلی متر می‌توان برای رشد محیط کشت یا برای بهبود خاک استفاده کرد. اگر می‌خواهید از پرلیت برای بسترهای معدنی یا خاک گلدان خود به تنهایی استفاده کنید، اندازه دانه 2-6 میلی متر باید انتخاب شود.
پرلیت کشاورزی چیست؟
در باغبانی و کشاورزی، پرلیت را می توان به عنوان عامل افزودنی به خاک برای بهبود آن و یا به عنوان یک بستر کشت مجزا و مستقل به کار برد. پرلیت منبسط شده در کشاورزی، کاربردهای فراوانی دارد. این ماده ۳ تا ۴ برابر وزن خود آب را جذب می کند و در کشت هیدروپونیک، گلخانه ها، باغچه ها، باغ ها و زمین های کشاورزی کاربرد دارد.
افزودن پرليت به خاک مزاياي مهمي دارد، به عنوان مثال می توان به این اشاره کرد که ميزان جذب و نگهداري آب در پرلیت زیاد است و اين موضوع باعث می شود تا از تبخير آب، جلوگيري شود و آب به مدت طولاني تری در خاک بماند.
به کمک پرلیت می توان آب را به میزان زیاد و با توزیع و پخش یکنواخت در خاک در اختیار ریشه قرار داد و از هدر رفتن آب و مواد مغذی داخل خاک جلوگیری کرد. رطوبت ایجاد شده در خاک موجب مي شود تا نياز خاک به آب کمتر باشد و هنگام آبیاری، در مصرف آب صرفه جویی شود.
به دلیل تخلخل موجود در پرلیت، تبادلات هوایی و گازی در خاک برای ریشه گیاه به راحتی انجام می شود و پرلیت باعث می شود هوادهی و آبدهی خاک بهتر شده و در نهایت موجب تهویه بهتر خاک می شود. همانطور که می دانید، بیشترین اکسيژن مورد نیاز گياهان از طريق ريشه آنها تأمين می شود، لذا پرليت به دليل دارا بودن خلل و فرج های فراوان، قادر است آب و اكسيژن مورد نياز گیاه را به راحتی در اختيار ريشه گیاه قرار دهد.
با استفاده از پرلیت، تجمع گازها در خاک نیز تا حد زیادی کاهش می یابد. همچنین تخلخل ایجاد شده به کمک پرلیت سبب افزایش حرکت ریشه ها و قسمتهای داخل زمین گیاه می شود و ريشه گياهان به سهولت در خاک رشد مي نمايند. خاکهایی که فاقد پرليت هستند، توانایی جذب و نگهداری آب و مواد مغذی در آنها کم بوده و اکسيژن را به خوبی نگه نمی دارند و در نهایت، نرسیدن اکسیژن کافی به تارهاي انشعابی ريشه منجر به خفگي گياه مي گردد.
کاربرد خاک پرلیت در کشاورزی
- پرلیت سبب بهبود سيستم هوادهي و آب دهي خاک به ریشه گیاه می شود.
- توانایی نگهداري آب و مواد غذايي در خاک و در نتیجه تغذيه مستمر گياه بیشتر می‌شود.
- داشتن pH خنثی که می تواند با هر گونه ترکیب خاکی استفاده شود.
- سفید بودن و عایق بودن پرلیت و در نتیجه انعکاس نور خورشید، می تواند از هر گونه تغییرات ناگهانی دمای خاک و ایجاد شوک به ریشه گیاه جلوگیری کند.
- پرلیت از نظر بهداشتي استریل می باشد و از اثرات منفي گياهان هرز و علفی و وجود حشرات موذي جلوگیری می کند.
- ترکيبي مشابه ترکيب شيميايي خاک دارد و ساختار خاک را تغییر نمی دهد.
- نفوذ و توزیع يکنواخت آب در خاک با استفاده از پرليت میسر است.
- میزان بقای درختان و درختچه های تازه کاشته شده افزایش می‌یابد.
- در میزان آب مصرفی به گیاه و افزایش فواصل دوره های آبیاری به دلیل ظرفیت نگهداری بالای پرلیت صرفه جویی می‌شود.