دینام (Alternator) یا ژنراتور، تولیدکننده برق خودرو است که وظیفه شارژ باتری خودرو را برعهده دارد و در صورت ازکار افتادن دینام باتری ماشین در فاصله یکی الی دو ساعت خالی می شود.
ودچار مشکل خواهید شد.به زبان ساده تر بعد از روشن شدن ماشین وظیفه برق رسانی به تمامی اجزای ماشین را دینام برعهده دارد.
علت جایگزینی دینامهای جریان مستقیم به آنترناتور
اگر بخواهیم از معایب دینامهای جریان مستقیم بگویم این است که این دینام ها در دورهای پائین موتور، قادر به شارژ باطری نمی باشند. و دینام ماشین نمی تواند به درستی برق ماشین را تامیین کند، امروزه مصرف کننده های برقی در خودرو زیاد شده است؛ ترافیک شهرها باعث می شود که موتور یک اتومبیل مدتها در جا کار کند و در این حالت دور دینام پایین است با این شرایط دینام جریان مستقیم نمی تواند جوابگوی شارژ باطری باشد.و برای همین است که دینام های جریان مسقتیم با دینام های آلترناتور جایگزین شده اند، اساس کار دینامهای آلترناتور مانند دینامهای جریان مستقیم است.
روش کار در دینامهای آلترناتور نیز بر اثر قطع خطوط قوای مغناطیسی جریان القائی بوجود می آید ولی با این تفاوت که در دینامهای جریان مستقیم، آهن رباها به بدنه دینام پیچ و ثابت شده بود و سیم پیچهای تولید جریان داخل حوزه مغناطیسی حرکت می کردند
در حالیکه در دینامهای آلترناتور آهن ربا دوار است و سیم پیچهای تولید جریان ثابت می باشند. آهن ربای دوار را روتور و سیم پیچ ثابت را استاتور می گویند
اجزای دینام ماشین و قطعات و ساختار آن
قطعات دینام شامل اجزای مهمی است که هر کدام از آنها در طرز کار آن تاثیر زیادی دارند. برای آشنایی با نحوه کار دینام ماشین ابتدا باید اجزای آن را بشناسید.
-مجموعه ای ثابت از سیم پیچ که آن را استاتور می نامند
-یک سیم پیچ الکتریکی متحرک که آن را روتور می نامند
-آفتامات (رگلاتور)
-یک سو کننده ولتاژ (دیود)
-تعدادی جاروبک جهت حفظ نمودن ارتباط الکتریکی با موتور
استاتور
استاتور یا بالشتک یکی از قطعات اصلی دینام خودرو است که از هسته و سیم پیچ تشکیل شده است.هسته استاتور دارای چندین لایه می باشد، که از حلقه های شیار دار نازک آهنی همراه با عایق مخصوص ساخته شده است.
معمولا تعدادی از حلقه های آهنی مخصوص استاتور که دارای لایه بسیار نازکی از عایق مخصوص هستند به وسیله پرچ یا خار مخصوص روی هم سوار شده و هسته اصلی استاتور یا بالشتک دینام را تشکیل می دهند.
استاتور دینام دارای سیم پیچی مرکب است که متشکل از چندین دسته یا حلقه سیم پیچ می باشد که لابلای شیارهای مخصوص هسته استاتور قرار می گیرند. تعداد دسته های سیم پیچ، قطر و نوع سیم و تعداد دور سیم پیچی در هر دسته یا حلقه از سیم پیچی استاتور در دینامهای مختلف بسیار متفاوت و تعیین کننده است. دسته های سیم پیچ معمولا در سه یا چهار نقطه به هم متصل می شوند که به آن سربندی می گویند.
استاتور ماشین
استاتور در محیط خارجی دینام قرار می گیرد و با چرخش روتور در مرکز استاتور، عبور خطوط مغناطیسی آرمیچر از بین سیم پیچ های استاتور باعث به حرکت در آمدن الکترون در سیم پیچ ها و اختلاف پتانسیل الکتریکی بین نقاط اتصال سیم پیچها که خروجی استاتور هستند می شود. جریان الکتریکی تولید شده در استاتور که به شکل اختلاف فاز بین اتصالات خروجی استاتور وجود دارد متناوب است که فرکانس آن به دور آرمیچر بستگی دارد.
آرمیچر
دور سیم پیچ آرمیچر را هسته ای آهنی دو یا چند تکه فرا گرفته که به شکل قطعات V شکل در کنار هم قرار گرفته اند. وظیفه آرمیچر تولید نیروی مغناطیسی دینام است. نیروی مغناطیسی آرمیچر بوسیله حرکت جریان الکتریکی باطری اتومبیل در سیم پیچ آرمیچر تولید می شود،
چرخش آرمیچر باعث عبور خطوط مغناطیسی آرمیچر در سیم پیچ های استاتور یا همان بالشتک دینام شده و جریان الکتریکی را در سیم پیچ های بالشتک به حرکت در می آورد.
آفتامات دینام (رگلاتور )
رگلاتور در دینام آفتامات نیز نامیده می شود. وظیفه آن در دینام کنترل جریان الکتریکی ورودی آرمیچر است. از آنجا که مقدار توان الکتریکی تولید شده در استاتور به نیروی مغناطیسی آرمیچر وابسته است، آفتامات با کنترل جریان ورودی آرمیچر بطور مستقیم بر توان خروجی دینام تاثیر می گذارد. به این ترتیب آفتامات دینام همواره بر توان الکتریکی خروجی دینام نظارت دارد.
واحد یکسوساز (دیود دینام)
واحد یکسوساز دینام که تعمیرکاران به آن دیود دینام نیز می گویند، یکی از قطعات دینام است. جریان الکتریکی تولید شده در استاتور دینام بصورت چندین فاز متناوب یا AC است که به دلیل تغییر دور موتور، دارای فرکانسی متغییر است.
دیود دینام
جریان خروجی متناوب استاتور وارد دیودهای واحد یکسوساز شده و به جریان DC تبدیل می شود. معمولا از چند پل دیودی برای یکسوسازی جریان استفاده می شود که تعداد دیودهای آن به تعداد خروجی های استاتور بستگی دارد. دیودهای تشکیل دهنده واحد یکسوساز بدلیل عبور دادن جریان بالا حرارت زیادی تولید کرده و به همین خاطر بر روی صفحات خنک کننده آلومینیومی نصب می شوند که به آنها هیت سینک می‌گویند. تعداد دیودهای واحد یکسوساز در اتومبیل های مختلف قدیمی و جدید بسیار متفاوت است که حداقل از یک پل دیودی با چهار دیود تشکیل شده است .
عوامل و دلایل خرابی دینام ماشین
خرابی یا سوختن آلترناتور از رایج‌ترین مشکلات برقی خودرو می‌باشد. با خراب شدن دینام پس از مدت زمان کوتاهی خودرو از حرکت باز خواهد ایستاد، زیرا ادامه حرکت مستلزم رسیدن برق به قسمت‌های مختلف موتور از جمله شمع‌ها می‌باشد. اکثر خرابی دینام‌ها مربوط به سوختن دیود و یا سیم‌پیچی آرمیچر و یا استاتور است.
با توجه به این که دینام توسط تسمه به مدار چرخش موتور متصل می شود باید به طور منظم مورد بازدید قرار گیرد و در صورت وجود پارگی در تسمه فورا یک تسمه جدید جایگزین آن شود.
همچنین در فصول گرم سال که باعث بالا رفتن درجه حرارت موتور و به مدار آمدن دور فن ثانویه با حداکثر دور می‌گردد و نیز به دلیل روشن بودن مداوم کولر خودرو فشار بیشتری به دینام وارد می شود و احتمال خرابی آن نیز افزایش می یابد.استفاده از کولر خودرو و قرار دادن دور فن کولر در دور حداکثر و ترافیک سنگین شهرها باعث کاهش سرعت خودرو و در نتیجه باعث کاهش دور موتور شده که نتیجه آن پایین آمدن قدرت تولید برق دینام می‌گردد.