همه چیز درباره گیاه گلرنگ

گلرنگ با نام علمی Carthamus tinctorius گیاهی یکساله با ارتفاع حدود 60 سانتی‌متر می باشد. این گیاه کمی خاردار و دارای برگ های پهن، دندانه دار و بدون دمبرگ می باشد. در قسمت زیرین برگ، رگبرگ ها نمایان و برجسته می باشند. گل های این گیاه شبیه خارخاسک است و منفرد، لوله ای و به رنگ زرد مایل به قرمز بوده که در انتهای ساقه ظاهر می شود. میوه گلرنگ از نوع کافشه ­ای همانند آفتابگردان است. پوسته میوه شفاف و به رنگ کرم مایل به سفید است.

گلرنگ گیاهی مقاوم به سرما، گرما و خشکی است که می تواند ماکزیمم حرارت های حدود 40 درجه سانتیگراد را در صورت وجود رطوبت کافی در خاک تحمل کند. این گیاه به آب ایستادگی و کمبود تهویه نیز حساس است و با انتقال از مرحله رویشی به مرحله زایشی به سرما حساس می گردد.

بر اساس مطالعات موجود، گونه‌های مختلف گلرنگ را براساس تعداد کروموزوم به چهار دسته تقسیم کرده‌اند :

گونه‌های گروه اول تا چهارم به ترتیب دارای 12، 10، 22 و 32 جفت کروموزوم هستند. گونه زراعی گلرنگ Carthamus tinctorius L. همراه با دو گونه C.palaestinus و C.oxyacantha در گروه اول جای دارند. هر سه گونه 12 جفت کروموزوم (24- x2 – n2) دارند و یک ساقه و قابل تلاقی با یکدیگر هستند.

در ایران، علاوه بر گونه زراعی گلرنگ (C.tinctorius L.) که در بسیاری از نقاط کشور کشت می‌شود، گونه‌های C.oxyacantha M.B. و C.glaucus M.B و C.lanatus L. نیز یافت می‌شوند. گونه C.oxyacantha M.B را به عنوان جد گلرنگ زراعی معرفی کرده‌اند.

زمان کاشت، نوع رقم، عمق کاشت، ساختمان خاک و میزان کود مصرفی و وضعیت آب و هوایی منطقه بر میزان بذر و تراکم مناسب در کشت گلرنگ تاثیرگذار هستند.

در کشت بهاره مناسب ترین میزان بذر مصرفی 30-25 کیلوگرم در هکتار فاصله مناسب خطوط کاشت 30 تا 45 سانتی‌متر و بهترین فاصله بین بوته ها 5 سانتی‌متر می باشد. در ارقام پاییزه، معمولا فاصله بین ردیف ها 50 سانتی‌متر، فاصله بین بوته ها 5 سانتی‌متر و میزان بذر مصرفی 25-20 کیلوگرم در نظر گرفته می شود.

بهتر است گیاه گلرنگ را بیش از یکبار طی چهار سال متوالی در یک قطعه زمین نکارید. زیرا این گیاه به بیماری های خاکزی حساس بوده و در تناوب با گیاهان حساس به بیماری بوته میری جالیز قرار می گیرد. شبدر، ذرت، گلرنگ، گندم، یونجه، سیب زمینی، حبوبات، گلرنگ، جو مثال هایی از تناوب گلرنگ در کشت بهاره آبی می باشند.

ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های فرعی و نیز تعداد دانه در غوزه از عوامل مهم مؤثر بر میزان تولید گل گیاه می باشد. گلچه های گلرنگ را می توان سه روز پس از شروع گلدهی تا پایان گلدهی برداشت نمود، در ضمن برداشت گلچه بر عملکرد دانه، تاثیر منفی ندارد. برای حفظ رنگ و کیفیت رنگ، گلچه های برداشت شده را نباید در آفتاب خشک کرد بلکه باید در سایه خشک نمود.

عوامل محیطی مانند دمای هوا و رطوبت نسبی بر زمان برداشت دانه گلرنگ تاثیر گذار است. می توان پس از خشک و قهوه ای شدن برگ ها، خشک و سخت شدن دانه های وسط، برداشت دانه را آغاز نمود. در زمان برداشت رطوبت دانه ها، باید در حدود 8 درصد باشد زیرا خشک شدن بیش از حد گیاه، سبب می شود دانه ها در زمان برداشت بریزند.