تا حدود ۱۰ سال پیش، ۹۰% از تولیدات عمده جهانی آبنبات در اختیار ۵ کشور اروپایی از جمله آلمان، ترکیه، اتریش، بلژیک و انگلیس بود. اما در سال های اخیر دامنه تولید این محصول و تکنولوژی تولید آن به دیگر قاره های جهان رسید و در کشور ما هم گام های بلندی در زمینه تولید صنعتی این محصولات برداشته شد. چه بسا که اکنون در خاورمیانه، ایران اولین تولید کننده این محصولات است.

آبنبات ها انواعی از شیرینی ها هستند که قسمت عمده آن ها را شکر و یا شیرین کننده های دیگر تشکیل می دهند. البته در ترکیب آن ها، اسیدهای آلی، اسانس ها و رنگ های مختلف نیز وجود دارند. رطوبت آبنبات فوق العاده کم و تقریباً خشک است. آبنبات انواع مختلفی دارد که از آن جمله می توان به ساده، شیری، مغزدار و میوه ای اشاره کرد. البته نوع بدون قند آن نیز وجود دارد که در آن از شیرین کننده های مجاز استفاده می شود.

برای تولید آب نبات، ابتدا شکر را به همراه گلوکز و آب داخل مخزن ریخته، می جوشانند، در این عملیات شکر طی عملیاتی در محیط اسیدی گلوکز به قند احیاء تبدیل می شود. سپس شربت تولید شده به دستگاه پخت آب نبات وارد می شود، در این دستگاه شربت تحت خلاء و در دمای مناسب پخت بین ۱۳۶ تا ۱۴۲ درجه سانتیگراد پخته می شود. دلیل خلاء کردن دستگاه به این علت است که اکسیژنی که در هوا وجود دارد، موجب اکسیداسیون شربت می شود، در نتیجه شربت در حضور اکسیژن رنگ شفاف خود را از دست می دهد و کدر می شود. پس با خلاء کردن دستگاه، به شفافیت شربت لطمه وارد نمی شود. بعد از پخت، شربت به خمیری تبدیل می شود که آن را به بخش خنک کن منتقل می کنند. پس از این مرحله خمیر وارد دستگاه های مختلف بر اساس سفارش تولید می شود، مثلاً اگر بخواهند داخل آب نبات مغز دار باشد، خمیر وارد دستگاه مخصوصی شده و این دستگاه داخل خمیر مغز تزریق می کند. بعد از طی این مرحله، خمیر وارد دستگاه پرس فرم دهنده شده و به اندازه و شکل های مختلف تبدیل می شود. بعد از آن آبنبات ها وارد تونل خنک کننده شده و سپس وارد مرحله بسته بندی می شوند. البته مرحله طعم دادن به آبنبات ها به وسیله اسانس ها و یا رنگ دادن به آن ها در همان مرحله که خمیر وارد بخش خنک کن می شود، انجام می شود.

نوع دیگری از آبنبات ها، تافی ها هستند. این نوع آب نبات را از مخلوط قند و گلوکز و شیر و مقداری چربی تهیه می کنند. وجود چربی مانع چسبیدن آب نبات به دندان می شود و رطوبت را در آن حفظ می کند و محصول را سفت نگه می دارد. در تولید تافی از مواد دیگری مانند قهوه، کاکائو، شربت و افزودنی هایی مانند اسانس و رنگ های خوراکی نیز استفاده می شود. از انواع مختلف تافی نیز می توان به شیری، میوه ای، قهوه، کاکائویی، کره ای و… اشاره کرد. انواع تافی ها یک وجه مشترک و مشخص دارند و آن هم طعم و مزه کارامل است.

در مورد تهیه تافی نیز ابتدا شکر سفید، داخل آسیاب ریخته می شود تا به صورت پودر شکر در آید، سپس آب، شیر خشک و روغن را به پودر شکر اضافه می کنند. ماده به دست آمده به طرف دیگ تافی هدایت می شود. در دیگ تافی، کاکائو (به صورت پودر یا کره کاکائو)، لسیتین و انواع اسانس مصرفی و سایر افزودنی ها به آن افزوده شده و به وسیله همزن بالای دیگ به هم آمیخته شده و خمیری یکنواخت تشکیل می شود. بعد از توقف کوتاهی، شکلات آماده به طرف دستگاه پرکن هدایت می شود. بعد از شکل گرفتن توسط دستگاه فرم دهنده به پخت منتقل شده و از آنجا به دستگاه بسته بندی انتقال می یابد. پس از بسته بندی جهت جلوگیری از فاسد شدن و تغییر شکل در داخل فریزر قرار گرفته و بعد از مدت کوتاهی به داخل کارتن انتقال یافته و سپس به انبار محصول تولیدی حمل می گردد.

پاستیل ها هم نوعی آبنبات کوچک و لاستیکی هستند که در شکل های جالب و دوست داشتنی به بازار عرضه می شوند. انواع اصلی پاستیل ها از شکر، شربت گلوکز، طعم دهنده ها، رنگ های خوراکی و ژلاتین ساخته شده اند. در سال های اخیر برخی از کاخانجات، ویتامین ث را نیز به محصولات خود افزوده اند. اگر ژلاتین به بهترین صورت استخراج و فن آوری شود، پاستیل ها و یا ژله هایی که از آن ساخته می شود، استحکام مناسبی دارند و به خوبی در بدن جذب می شوند.

از دیگر انواع آبنبات می توان به آبنبات ژله ای نیز اشاره کرد. آب نبات نرم و ژله ای که علاوه بر ترکیبات عادی، دارای صمغ و ژلاتین است و سطح آن، با دانه های درشت شکر پوشانده می شود.

تافی و آبنبات باید دارای طعم، بو و رنگ مطلوب بوده و معرف نوع خود باشند. تافی باید به راحتی قابل جویدن بوده و از نرمی مناسبی برخوردار باشد. تافی و آب نبات نباید به لفاف خود چسبیده باشند.

تافی و آبنبات باید در بسته هایی از جنس کاغذ مومی، فویل و آلومینیوم آستردار، پلی پروپیلن و سایر مواد مجاز برای بسته بندی محصولات غذایی، بسته بندی و عرضه شوند، به نحوی که از نفوذ رطوبت هوا، گرد و خاک و آلودگی محتویات آن جلوگیری به عمل آید. در مورد استفاده از مواد بسته بندی چاپی، سطح چاپ شده نباید در تماس با فرآورده باشد. عرضه تعدادی از واحد های تافی و آبنبات در بسته بندی های ثانوی پلاستیکی، مقوایی، قوطی فلزی و شیشه ممکن است. تافی علاوه بر بسته بندی ثانوی باید دارای بسته بندی اولیه نیز باشد. بر روی واحدهای بسته بندی شده آبنبات و تافی موارد زیر باید به طور خوانا درج گردد. نام و نوع فرآورده، شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نام و نشانی سازنده، ذکر مواد تشکیل دهنده ی فرآورده، تاریخ تولید، انقضاء، شماره سری ساخت، چگونگی نگهداری و وزن خالص.

آبنبات معمولاً دارای شکر است و شکر نیز باعث خرابی دندان ها می شود. البته فقط شکر نیست که دندان ها را خراب می کند، بلکه انواع گوناگونی از باکتری ها در دهان وجود دارند که از شکر تغذیه کرده و در نتیجه متابولیسم شکر توسط این باکتری ها، محیط دهان اسیدی می شود و PH پائین می آید. در پاسخ به محیط اسیدی، مینای دندان کانی آزاد می کند که این کار باعث آسیب دندان ها می شود. پس بعد از مصرف آبنبات، مسواک زدن را فراموش نکنید.