تکنیک های تولید نهال در نهالستان

بسترهای کاشت در واقع بسترهایی هستند که نهالستان به منظور بذرکاری و انتقال نونهال ها آمده می شوند برای کاشت گونه ای حساس محل کاشت در قسمتهای محافظت شده تغییرات جوی در نهالستان انتخاب می شود . به طوریکه نور خورشید صبح به آن نتابد و قسمت خواص فیزیکی باعث افزایش مواد غذایی خواهد شد . برای خاکهای شنی درصد مواد آلی مناسب 2 % و برای خاکهای سنگین نیز 3% توصیه می شود . درصورتیکه درصد مواد آلی کمتر از مقادیر ذکرشده باشد خواص فیزیکی و ساختمان خاک نامناسب بوده و مواد غذایی آن کم می باشد . البته متقابلاً درصورت زیاد بودن درصد مواد آلی نسبت ازت به کربن بهم خورده و این نسبت بالاتر از نسبتی خواهد بود که مناسب فعالیت میکروارگانیسم های خاک میباشد . دراین صورت فعالیت آنها افزایش پیدا کرده و ازت زایدی آزاد شده و باعث کاهش فسفر درخاک می شود . بهمین دلیل باید تجزیه خاک قبل از اضافه کردن مواد به خاک انجام شود ومقدار عناصری که به خاک باید اضافه نمود بر اساس گونه ای که تحت کشت خواهد شد تعیین می شود .

بذر پاشی و جوانه زدن بذر موقعی آسان خواهد بود که بستر بذر کاملاً تسطیح شده باشد و از شن های درشت و باقیمانده گیاهان و کلوخه های سخت پاک شده باشد . بستر بذر یا وسیله کارگر آماده میشود و یا با استفاده ازماشین آلات مخصوص مهیا می شود . سطح بستر بذر مبایست کاملاً صاف بوده و امتداد آن در یک خط مستقسم باشد ، رعایت این مساله برای انجام عملیات مکانیزه کاملاً ضرورت دارد . معمولاً عرض 20/1 مترو فاصله بین بستر های بذر یا راهرو 40 سانتیمتر در نظر گرفته می شود . طول بستر های بذر تابع طول قطعه می باشد . اختلاف ارتفاع بستر بذر یا راهروها در شرایط معمولی 10 سانتیمتر می باشد و درشرایطی که مساله زهکشی خاک مطرح باشد 25- 30 سانتیمتر در نظر گرفته می شود . شیب طولی بسترهای بذر نباید بیشتر از 3 درصد باشد . شرایط زهکشی در سطح خاک و عمق خاک ، فرسایش و برآورد اقتصادی در سیستم آبیاری نکات مهمی هستند که در طراحی روشهای آبیاری در بسترهای بذر میبایست در نظر گرفته شود . در شرایط زهکشی نامناسب بسترهای بذر در امتداد شیب استقرار پیدا میکنند و در شرایطی که خطر فرسایش به وسیله جریانهای سطحی و بارش وجود دارد بسترهای بذر در امتداد خطوط کشوری احداث خواهد شد . موقعیکه شرایط زهکشی و سایر شرایط مناسب باشد بسترهای بذر باید عمود بر جهت باد قرار گیرند .

گاهی ضرورت دارد که بستر های بذر علیه آفات و بیماریهای مختلف و علف های هرز بذرکاری شده از سرمای بهاره و یخ زدگی سطح خاک درامان باشد . قسمتهایی از نهالستان که ذکر شده برای کاشت و بازکاشت سوزنی برگان مناسب است و کلاً باید به نکات زیر توجه داشت : در اراضی زیر کشت سال قبل کاشت بذر مناسب نیست و قطعاتی که به صورت آیش زیر کود سبز قرار داشته است مناسب تر می باشد . خاکهای ماسه ای لومی مناسب ترین قطعه نهالستان برای بذرکاری است و درصورتیکه چنین قطعه ای در دسترس نبود می توان با اضافه کردن ماسه و کمپوست و پیت نسبت به اصلاح خاک اقدام نمود مساله حاصلخیزی در انتخاب قطعه مهمترین مساله میباشد و لی در خاکهای بسیار حاصلخیز نیز نهالها رشد قدی کرده و ریشه ها توسعه مطلوب را پیدا نمیکنند و این ریشه ها قادر به تغذیه نهال درمرحله استقرار در زمین اصلی نیز نخواهند بود . یکی دیگر از نکاتی که باید رعایت شود زهکشی خوب خاک بستر کاشت می باشد چون درصورت ضعیف بودن زهکشی ریشه ها خواهند پوسید . بادگیر نبودن قسمتهای انتخاب شده نیز یکی از عوامل موثر خواهد . به هر حال در صورتیکه قطعه دیگری وجود ندارد باید به وسیله بادشکن های مصنوعی یا بادشکن سبز محافظت شود .

قطعات انتخاب شده برای آماده سازی بستر کاشت میبایست به خوبی شخم خورده و به وسیله روتیواتورودیسک کلوخ ها خورد شده و خاک زیرین نیز شکسته شده و تسطیح شود . این عمل چند بار قبل از کاشت باید انجام شود . برای رسیدن به این هدف قطعات مورد نظر اگر برای کشف پائیزه آماده میشوند در مرداد ماه و اگر برای کشت بهاره آماده میشوند در پائیز عملیات مربوطه انجام شده در صورتیکه در قطعات مربوطه کود سبز کشت شده باشد در بهار پس از گل دادن باید برگردانده شده و 2 تا 3 بار شخم بفاصله 2 ماه و حداقل سه نوبت این کار انجام شود. برای کشت سوزنی برگها خاکهای سندی لوم یالومی سند مناسبترین بسترهای کاشت هستند . نسبت سیلت و خاک رس در نهالستان ها 25-10% برای سوزنی برگها و 35% برای پهن برگها توصیه میشود . خاکهای سنگین تغذیه را کاهش داده و جلوی توسعه خوب نهال را میگیرد ، برای استفاده از چنین خاکهای ماسه و مواد مختلف آلی میبایستی به مصرف برسد. به همین دلیل برای تغییر بافت خاک با اضافه کردن ماسه و مواد آلی و شخم و مخلوط کردن یکنواخت آن تا عمق 30 سانتیمتر عملیات انجام شود . مواد آلی که به مصرف خواهند رسید عبارت خواهد بود تا عمق 30 سانتیمتر عملیات انجام شود . مواد آلی که به مصرف خواهند رسید عبارت خواهد بود از کود کمپوست خاک پیت ، کود حیوانی و کود سبز . این مواد ضمن بهبود نماتورها ضد عفونی شوند . برای گرفتن نتیجه بهتری از عملیات ضد عفونی کردن ، بذر کاری معمولاً پس از هوادهی خاک به معمل کلیه عملیات آماده سازی بستر بذر میبایست قبل از ضد عفونی کردن انجام شود . در بازار چند نوع ضد عفونی کننده شیمیائدی وجود دارد که همه آنها اثر مشابه دارند ، نام بعضی از آنها به شرح زیر است : الف – CP- chorapicrin ب – DKTT- molhyl isoihlocynatc ج – MBR- methyl bromide

پس از جمع آوری بذر تحویل شده به نهالستان ها امکان استفاده یک باره از آنها در نهالستان وجود ندارد . در این صورت اضطراراً بذور باید در ظروف در بسته در حرارت 4 درجه سانتیگراد نگهداری نمود . در صورتی که بخواهیم مدت طولانی تری بذر را نگهداری کنیم رطوبت نسبی 7-10% و در 15 درجه سانتیگراد به مدت 4 تا 5 سال قابل نگهداری هستند . بذور جنگلی که دارای پوشش سخت هستند ماننند کاج بادامی ، پیسه آ و لاریکس را میتوان حداقل بمدت 5 سال با رطوبت 8% در ظروف دربسته در حرارت 4 درجه سانتیگراد نگهداری نمود . در صورتی که بخواهیم مدت طولانی تری بذر را نگهداری کنیم رطوبت باید کمتر از 6% باشد . بذور درختان افرا ، زبان گنجشک ، نمدار ، توسکا و ممرز ، آکاسیاونارون در شرایط طبیعی تا یکسال قابل نگهداری و ذخیره هستند ، برای نگهداری برای مدت طولانی تر ظروف دربسته با رطوبت 7- 20% و حرارت 4 درجه سانتیگراد بذر را نگهداری مینمایند . بذر خیلی از درختان و بوته ها در هفته های اول یا ماههای اول قادر به جوانه زدن نیستند و حتی اگر شرایط اپتیمم را برای جوانه زدن فراهم کنیم جوانه نخواهند زد . دو دلیل برای اینکار وجود دارد، اولین دلیل پوشش سخت بذر میباشد که به عامل خارجی موسوم است و دومین دلیل که عامل داخلی یا فیزیولژیکی میباشد ممکن است به چنین یا آندوسپرم دانه مربوط باشد. الف – موقعیکه پوسته بذر سخت باشد هوا واکسیژن قادر به رسیدن به چنین نیستند و چنین قادر به آمدن از پوسته بذر نیست . برای رفع این اشکال ممکن است بذر استراتیفیه نمود و یا بمدت معینی بذر را در آب جوش قرار دارد یا در اسید سولفوریک قرار داده و نهایتا، از روشهای مختلف خراش بذر استفاده نمود . برای از بین بردن عامل جلوگیری کننده از جوانه زدن 12 تا 24 ساعت بذر را در آب جوشیده نگاه میدارند ، این روش برای اقاقیا سیاه بکار میرود . ب ) در خیلی از گونه های درختی عدم جوانه زدن بعلت عدم رشد کافی چنین یا دوره خواب و استراحتی باشد که چنین به آن نیاز دارد . مخصوصاً در پهن برگها علت جوانه زدن سخت بذر بهمین دلیل میباشد . چنین گونه هائی عبارتند از : بلوط ، زبان گنجشک ، ممرز ، افرا و غیره . برای جوانه زنی مطلوب بذرها باید ا ستراتیفیه شوند . در بعضی گونه ها اندوسپرم سخت بوده و مخصوصاً در شرایطی قرار دارد که قادر به تغذیه چنین نیستند نمدارو ممرز گونه هائی هستند که جزو این گروهند . برای شکستن عواملی که مانع جوانه زدن این گونه بذرها هستند با روش سرما دادن استراتیفیه نمود .

در بسیار از بذرهای سوزنی برگ بمنظور جلوگیری از خسارت پرونده ها و جوندگان وسایر حیوانات بدر را آلوده میسازند . سم تیرام و دورزیان دو نوع از این سموم هستند که مورد استفاده قرار بهت کشتن حشرات مضرو پرندگان و پستانداران کوچک میباشند . در ترکیه از تیرام که به آن پومارسول فورت اضافه شده است استفاده میشود . به این منظور 800 گرم از پومارسول فورت با 42 گرم پودر آلومینیوم و 1 لیتر آب با 15 کیلوگرم بذر آماده میشوند و بعداً به این مخلوط 5/7 گرم سم آلدرین اضافه میشود که علیه کرم سفید ریشه موثر است.

عمق کاشت بر حسب ضخامت اپتیمم پوشش بذر متفاوت است ، عمق کاشت در صوت بزرگی بذر قابل افزایش است . در بذور کوچک فقط اقاقیا را میتوان عمق تر کاشت . بذر بلوط شاه بلوط ، فندق ، گردو و درمقایسه با بذر پیسه آ و انواع کاج ها ، آبیس و گونه های مختلف سدروس میتوان عمق تر کاشت . بعضی اوقات جنس پوشش بذر در عمق کاشت موثر است . در صورتی که پوشش بذر نرم و سنگین در اختیار داشته باشیم میتوان بذر را عمیقتر در این سیستم گسترده میباشد. سیستم ریشه در این سیستم توسعه یافته تر از تولید نهال بصورت خطی میباشد . مهمترین مسئله در این روش مشکل مبارزه با علف هرز و نگهداری و مراقبت و جلوگیری از بادگردگی زمین در اثر سرما و یخبندان میباشد. در روش کشت خطی مبارزه با علف هرز ، سله شکنی ، نهال کنی و شمارش نهال بسیار ساده تر از روش درهم میباشد. در آیین شرایط بذرها روی خطوط کاشت خیلی راحت تر پوشش بذر را پس از جوانه زنی باز کده و رشد مینمایند . تعداد نهال و اندازه نهال در این روش کمتر و کوناه تر از روش قبلی است. معمولاً تعداد ردیفها را در پهن برگها 5 ردیف و در سوزنی برگها 7 ردیف در بسترهای بذر در نظر گرفته میشود ( در نهالستان های سازمان جنگلها و مراتع کشور سوزنی برگها در 5 ردیف و پهن برگها در 4 ردیف کشت میشوند ). در سوزنی برگها فاصله ردیفها 17-15 سانتیمتر و برای پهن برگها 24-20 سانتیمتر در نظر گرفته میشود . خطوط کاشت با غلطک کاشت روی بیتر کاشت مشخص میشوند . خطوط کاشت باید مستقیم و هم عمق باشند، بذرها بوسیله کارگر یا بذر پاش پاشیده میشود . میزان بذر مشخص و مساوی در هر ردیف باید کاشته شود پس از بذر کاری بذرها باید به وسیله مواد مختلف پوشش داده شود. هدف اصلی ایجاد رطوبت کافی برای جوانه زدن بذر و جلوگیری از خطرات سرما و گرمای ناگهانی و حفظ بذر در مقابل صدمه پرندگان و حیوانات، فرسایش و باد میباشد . موادر که برای پوشش بذر استفاده میشود میتواند از ماسه رودخانه ای، خاک جنگلی، خاک پیت، خاک اره یا سیلت استفاده شود . بسته به بافت خاک مخلوطی از مواد ذکر شده نیز قابل مصرف است . پس از مرحله پوشش بذر پوشش پخش ده توسط غلطک دیگری کوبیده میشود . پس از این مرحله با آبیاری مرحله بذر کاری خاتمه مییابد .