انواع سازها و آلات موسیقی

تاریخچه تولید صدا و آوای موسیقی، به صدای انسان برمی‌گردد. پس از آن نیز با به وجود آمدن سازهای کوبه‌ای و بادی این تنوع و توسعه بیشتر فراهم شد. هم‌چنین یک ساز بسیار قدیمی مربوط به دوره انسان نئاندرتال، کشف شده است. این ساز تنها یک قطعه استخوان سوراخ شده بوده است که آن را قدیمی‌ترین ساز بادی کشف شده می‌ دانند.

مهارت تولید ساز پس از انقلاب صنعتی اروپا نیز رشد چشمگیری داشته است. در این زمان انواع سازهای پیچیده و با توانایی صدادهی عالی در اروپا متولد شدند. هم اکنون نیز در قرن بیستم، ژاپن و اخیراً چین سازهای با کیفیت و معتبری تولید می‌کنند.

سازهای زهی همانند نام‌شان، صدا را با ارتعاش زه یا تار یا سیم تولید می‌کنند. معمولاً برای نواختن این گونه از سازها، از زخمه زدن یا ضربه زدن و یا کشیدن کمان و آرشه، استفاده و صدای دلخواه را به وجود می‌آورند. این نوع ساز در ارکسترها اهمیت زیادی دارند و بخشی از کار اصلی محسوب می‌شوند. هم‌چنین سازهای زهی به صورت کلی به سه دسته ساز زهی زخمه‌ای، آرشه‌ای و کوبشی نیز تقسیم می‌شوند.

در سازهای زهی زخمه‌ای، ارتعاش و لرزه از طریق زخمه زدن با انگشتان ایجاد می‌شود. به طور مثال، تار، سه تار، دو تار، گیتار و موارد مشابه از این نوع ساز زهی هستند. اما در سازهای زهی آرشه‌ای، لرزش و ارتعاشی که منجر به تولید صدا می‌شود، از طریق کشیدن یک آرشه روی تارها به وجود می‌آید. از این نوع سازها می‌توان به کمانچه، ویلیون و قیچک اشاره کرد. در دسته‌بندی آخر سازهای زهی یعنی ساز زهی کوبشی نیز تولید صدا متفاوت است. در این نوع از سازها با کوبش صدا تولید می‌شود. برای تولید ارتعاش در سازهای زهی کوبشی، لازم است با وسیله‌ای مانند چکش روی تارها ضربه بزنید. سازهایی مانند، سنتور، ویبرافون و موارد مشابه از این دسته محسوب می‌شوند.

باغلاما- بالالایکا – بربط – تار – تار باس – تنبور – چگور – چونگیر – چنگ – دولسیمر – دیوان – دوتار – رباب – سلانه – سه‌تار – سی‌تار – سنتور – شورانگیز – قیچک – کنترباس – کمانچه – گیتار -قانون – قاویز (‌زنبورک ترکمنی) – قوپوز – قیجاق(کمانچهٔ ترکمنی) – عود – لوت – مراژ – ویولون – ویولون آلتو – ویولا – ویولا د آمور – ویولا داگامبا – ویولای باس – ویولن‌سل – ماندولین – هارپ – یوکه‌لیلی

نوع دیگری از انواع سازها و آلات موسیقی، سازهای بادی هستند. در این سازها با دمیده شدن هوا در آن‌ها، تولید صدا اتفاق خواهد افتاد. به طور معمول، در این سازها سوراخ‌هایی تعبیه شده‌اند که با گرفتن و رها کردن آن‌ها، صدای دلخواه از ساز به وجود می‌‌آید.

سازهای بادی چوبی به دو دسته بندی بی‌زبانه یا بی قمیش و زبانه‌دار یا با قمیش تقسیم می‌شوند. در سازهای بادی چوبی بی‌زبانه، صدا از طریق برخورد هوا با تیغه هوایی که در بدنه آن‌ها تعبیه شده است تولید می‌شود. این سازها معمولاً لوله یا مجرای تو خالی هستند. در داخل آن‌ها ستونی از هوا در اثر دمیدن نوازنده (مانند نی) یا تیغه هوایی مانند فلوت به ارتعاش درمی‌آید و صدای دلخواه شنیده می‌شود.

در این نوع از سازهای بادی، تولید صدا از طریق لرزش سریع لب‌های نوازنده در درون کاسه دهنی انجام می‌شود. هم‌چنینی در سازهای این خانواده از سوردین باری تضعیف صدا و تغییر رنگ صوتی ساز نیز استفاده می‌شود. سوردین همان قطعه مخروطی کوچک است که در دهانه انتهایی ساز قرار می‌گیرد. ترومپت، ترومبون و توبا از نوع سازهای بادی برنجی هستند.

در سازهای کوبه‌ای ، تولید صدا در اثر کوبیدن، تکان دادن، مالش یا خراشیدن به وجود می‌آید. کاربرد اصلی این نوع از سازها معمولاً اجرای ضرب یا ریتم موسیقی است. البته سازهای کوبه‌ای به تنهایی نیز توانایی اجرای ملودی را هم دارند. این ساز هم مانند سازهای بادی، پس از صدای انسان از قدیمی‌ترین سازها هستند

در میان انواع سازهای موسیقی ، سازهایی وجود دارند که برای نواختن موسیقی باید از صفحه کلید استفاده کنید. به این خانواده متنوع ساز، سازهای صفحه کلیددار گفته می‌شود. این سازها معمولاً در کشورهای اروپایی بیشتر از کشورهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از سازهای صفحه کلیددار به دلیل قدمت طولانی و ارزش بالایی که دارند، در موزه نگهداری می‌شوند. این نوع از سازها، مشتاقان زیادی برای یادگیری دارند و افرادی که به موسیقی و سازهای قدیمی علاقه‌مند هستند، طرفدار سازهای صفحه کلیددار نیز می‌باشند. هم‌چنین پیانو که یکی از محبوب‌ترین سازهاست، از این دسته‌بندی می‌باشد.