✔️ طبقه بندی انواع ساز های ایرانی سنتی
یکی دیگر از این شیوه های طبقه بندی موسیقی بر اساس جغرافیا و کشور است. ساز سنتی در ایران جایگاه خاصی به دست آورده و به نحوی میتواند گویای فرهنگ و سنت و علایق ایرانی ها باشد.
✔️ معرفی انواع سازهای زهی
این دسته از ساز ها تقسیم میشود به ساز سنتی و ساز غربی. همانطور که از نام این مدل ساز ها پیداست، تولید صدا در ساز های زهی به صورت ارتعاش و لرزش زه ایجاد میشود. در این ساز ها ممکن است زه ها فلزی یا پلاستیکی باشند. در بعضی مدل ها نیز هم از سیم فلزی و هم سیم پلاستیکی استفاده میشود.
اما نحوه تولید صدا در سازهای زهی با یکدیگر متفاوت است در بعضی ساز ها به صورت کندن(زخمه ای) سیم، تولید صدا صورت میگیرد و در برخی دیگر به صورت ضربه ای(کوبشی) و در برخی دیگر با کشیدن آرشه (آرشه ای). هر یک از این مدل های ساز زهی دارای زیر شاخه هایی هستند
✔️ انواع سازهای زهی
ساز زهی زخمه ای
ساز زهی آرشه ای
ساز زهی کوبشی
✔️ ساز زهی زخمه ای
همانطور که گفتیم در سازهای زهی زخمه ای ، تولید صدا به صورت زخمه زدن یا کندن سیم انجام میشود. خود این دسته از ساز ها در سبک های متنوعی مورد استفاده قرار میگیرد.
اکثر این مدل از ساز ها در خانواده بربط ها هستند مانند گیتار، سه تار، گیتار بیس، بانجو و ماندولین. جالب است که در بعضی مواقع در سازهای آرشه ای از روش کندن سیم یا زخمه زدن به سیم ساز صدا تولید میکنند. این حالتی از نوازندگی است که نوازنده در قسمت های مختلف قطعه هم از آرشه و هم به صورت زخمه زدن نوازندگی میکند.
✔️ ساز سه تار
انواع ساز سه تار را احتمالا دیده و صدای آن را شنیده اید، این ساز در اصل ساز سنتی کشور ایران است. سه تار سازی است ساخته شده از یک دسته و یک کاسه به شکل گلابی متمایل به دایره. سایز آن کوچک تر از تار ولی دست گرفتن و نحوه پرده گرفتن آن همانند تار میباشد.
با این تفاوت که کاسه تار به صورت دو تکه میباشد اما کاسه سه تار یک تکه و کوچکتر میباشد. وسعت صدای سه تار به اندازه 3 اکتاو صدای کامل میباشد که تولید صدا نیز در آن با کندن سیم ها یا زخمه زدن آن انجام میشود.
در این ساز ضخامت صفحه چوبی که زیر سیم ها قرار گرفته بسیار حیاتی میباشد. چرا که تاثیر مستقیمی بر روی کیفیت و بندی صدای ساز دارد.
✔️ ساز تار
در معرفی انواع ساز زهی زخمه ای میرسیم به یک ساز منحصر به فرد به نام تار. ساز تار یک ساز سنتی میباشد که بسیار از آن استقبال شده و به دست اساتید برجسته ای همچون استاد لطفی در ایران تدریس شده است. دست گرفتن این ساز و حالت نوازندگی آن تقریبا مانند سه تار میباشد اما تفاوت های ساختاری بسیاری دارد. کاسه این ساز دو قسمتی است و یک قسمت بزرگ تر از آن یک میباشد.
بر روی کاسه ساز تار با پوست و چرم کشیده میشود و سیم های آن به حالت جفت جفت قرار دارد. نوازندگی ساز تار همیشه با مضراب مخصوص انجام میشود اما در سه تار میتوانید هم از مضراب هم از ناخن هایتان استفاده کنید.
✔️ گیتار
طبیعتا با انواع ساز گیتار آشنایی دارید و میدانید که این ساز نیز یک ساز زهی زخمه ای و در دسته ساز غربی میباشد که جنس بدنه آن نیز کاملا از چوب ساخته شده است. سیم های گیتار تشکیلی از سیم های فلزی و پلاستیکی میباشد. سیم های بم این ساز از جنس فلز و سیم های زیر آن از جنس پلاستیک میباشد.
نوازندگی گیتار هم با ناخن و انگشت ها صورت میگیرد و هم با پیک مخصوص. گیتار دارای 6 سیم با ضخامت های مختلف میباشد و در دسته ساز های زه صدا قرار دارد.
✔️ ساز تنبور
تنبور نیز از انواع ساز زهی زخمه ای میباشد که یک ساز سنتی به حساب می‌آید. این ساز نیز در سبک سنتی کاربرد دارد و یکی از قدیمی ترین ساز های زهی زخمه ای میباشد.
دسته این ساز از ساز های قبلی بلند تر و کاسه آن نیز بزرگتر و شباهت بیشتری به گلابی دارد. معمولا تنبور ها را 3 سیمه میسازند تا همان حالت قدیمی و دیرینه خود را حفظ کند.