کلا در هر خودرو یا وسیله نقلیه موتوری، باید قطعه‌ای به نام اگزوز وجود داشته باشد. چرا که واکنش‌های شیمیایی ایجاد شده در سیلندرها باید به گونه‌ای، به خارج از اتومبیل هدایت شود.
در غیر این صورت، درست مثل دیگی که جوش آمده و راه فراری ندارد، منفجر خواهد شد. هرچند که گفته می‌شود اگزوزها برای این کار ساخته شده‌اند، اما کارهای دیگری هم از آن‌ها ساخته است. مثل این‌که آلایندگی‌ها را کم کنند، صدا و دما را هم کم کنند. یک لحظه تصور کنید که گازهای حاصل از واکنش‌های شیمیایی در موتور که دمایی ۸۰۰ درجه دارند، همان‌طور وارد هوا بشوند. دیگر خودتان تصور کنید چه وضعیتی برای اتومبیل‌ها و عابران پشت سر اتومبیل و محیط‌زیست ایجاد می‌شود.
سیستم اگزوز چند بخش دارد؟
این قطعات می‌توانند ۳ یا به‌طور جزئی‌تر ۵ بخش داشته باشند. این بخش‌ها عبارتند از:
۱. منیفولد خروجی
۲. لوله‌های رابط
۳. لوله اگزوز
۴. منبع اگزوز یا انباره اگزوز (صدا خفه‌کن)
۵. لوله پخش‌کننده دود
منیفولد چیست و چکار می‌کند؟
بخش اول سیستم اگزوز را منیفولد هوا هم می‌نامند. این بخش در موتورهای مختلف اتومبیل ۲ جور است. در اتومبیل‌هایی با موتورهای خطی، در یک طرف موتور قرار دارند. در اتومبیل‌هایی با موتور خورجینی V شکل هم، در ۲ طرف موتور ایجاد می‌شوند. در واقع این بخش، وظیفه دارد تا دود و گاز تولید شده در سرسیلندرها را، به سمت لوله اگزوز راهنمایی کند. پس منیفولدها را باید قطعاتی بدانیم که وظیفه‌شان دریافت دود و گاز ناشی از احتراق در موتور و سیلندرها و هدایت آن‌ها به یک بخش دیگر است.
لوله‌های رابط اگزوز چه می‌کنند؟
داخل اگزوز می توانید این لوله‌ها را مشاهده کنید. در واقع این لوله‌ها، قطعاتی هستند که منیفولد، انباره و سر اگزوز را به هم ربط می‌دهند. طراحان و سازندگان اتومبیل‌ها هم معمولا سعی می‌کنند در این حوزه سخت‌گیری زیادی کرده و برای این لوله‌ها از استانداردهای بالایی استفاده کنند. کارایی و عمر مفید این بخش را جنس، طول، شعاع قوس‌ها، قطر اسمی لوله و… تعیین می‌کنند تا بتوانند اثرگذارتر ظاهر شوند.
کاتالیست کجاست؟
در گازهای خروجی از موتور که حاصل احتراق در سیلندرهاست، گازهای سمی مثل کربن مونوکسید، هیدروکربن و اکسیدهای نیتروژن وجود دارد. خروج همه این گازهای آلوده باعث آلودگی بیش از حد هوا می‌شود. اینجاست که پای کاتالیست‌ها به سیستم اگزوز باز می‌شود. کاتالیست‌ها در حقیقت قطعه‌هایی هستند که این گازهای آلوده را کاهش می‌دهند و گازهای خروجی از اتومبیل را تبدیل به گازهای غیرسمی و بی‌خطر می‌کنند. کارشناسان می‌گویند که اگر این قطعه درست کار کند تا ۹۰ درصد این گازهای سمی گرفته می‌شود. در حقیقت کاتالیست یک نوع فیلتر در راه این گازهای خروجی است. کاتالیست‌ها، چون نیاز به دمای ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد دارند، در همان قسمت اولیه و بعد از منیفولد تعبیه می‌شوند.
منبع یا انباره اگزوز چه وظیفه‌ای دارد؟
یکی از جالب‌ترین کارهایی که اگزوزها انجام می‌دهند، کاهش صدای گازهایی است که در احتراق موتور تولید می‌شوند. در داخل منبع یا انباره اگزوز، مجموعه‌ای از لوله‌های سوراخ‌دار تعبیه شده است که این وظیفه را به عهده دارد. اگر به اتاق‌ها و استودیوهای آکوستیک‌شده سری بزنید، می‌بینید که علاوه بر پوشاندن درها و دیوارها، سعی می‌کنند سطوح غیرهمگونی در دیوارها هم ایجاد کنند تا صدا را مدیریت کند. شاید بتوان گفت که در منبع اگزوز هم چنین اتفاقی می‌افتد، یعنی امواج صدای تولید شده در موتور، منعکس شده و در نهایت کمتر می‌شود تا صدای خروج گازها، گوش‌خراش نباشد.