تخته بنایی یا تخته زیرپایی، یکی از پرکاربردترین تجهیزات به کار رفته در صنعت ساختمان سازی است که به منظور دسترسی به ارتفاعات و طبقات بالای ساختمان‌ها برای رنگ زدن دیوارها، اجرای نمای بیرونی، سیمان کاری و گچ کاری هنگام ساخت و ساز، تعمیرات یا بازسازی توسط بناها و کارگرها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تخته با استفاده از یک قطعه چوب مستحکم، ساخته می‌شود و با قرار گرفتن روی داربست‌ها به‌عنوان یک تکیه‌گاه برای ایستادن استادکارها، کارگرها و بناها عمل می‌کند تا به راحتی و با تسلط کافی بتوانند به کار خود بپردازند. البته برای ارتفاع پایین به جای داربست از بشکه یا نردبان، برای قرار دادن تخته زیرپایی استفاده می‌شود. تختههای بنایی از لحاظ تعداد لایه‌ها، ضخامت، ابعاد و جنس در انواع مختلفی تولید می‌شوند.
آشنایی با مشخصات تخته بنایی
تخته بنایی با استفاده از باکیفیت‌ترین و مقاوم‌ترین چوب‌ها، ساخته می‌شود و از استحکام فوق‌العاده و طول عمر بالایی برخوردار است. استادکاران و کارگران با قرار گرفتن روی این تجهیزات به شدت احساس امنیت دارند و با خیال راحت با قرار گرفتن روی آن به کار بنایی، گچ کاری، نماکاری، نقاشی و غیره می‌پردازند. طول تختههای بنایی، معمولا سه متر، چهار متر، شش متر و عرض آن‌ها ده سانتی‌متر، دوازده سانتی‌متر و بیست سانتی‌متر و نیز ضخامت آن‌ها تقریبا معادل پنج سانتی‌متر است. مقاومت این تخته‌ها در مقابل گرما، رطوبت، سرما و دیگر عوامل بسیار زیاد است و دچار پوسیدگی، فرسودگی و خمیدگی نمی‌شوند. برای ساخت تختههای بنایی از چوب‌های روسی که از کشور روسیه وارد می‌شود، استفاده می‌کنند. کشور روسیه با توجه به وجود جنگل‌های انبوه به‌عنوان یکی از معروف‌ترین کشورهای صادرکننده چوب جهان به شمار می‌رود. قیمت چوب‌های روسی در کنار کیفیت بالایی که دارند؛ برای تولید تختههای بنایی بسیار مناسب هستند. چوب‌های روسی برای ساخت پارکت، فرآورده‌های چوبی، نمای چویی ساختمان و ساخت ویلاهای چوبی نیز کاربرد فراوانی دارند. برای تولید ارزان تختههای بنایی از چوب‌های ایرانی به عنوان تولید ملی نیز استفاده می‌شود. چوب ایرانی با رقابتی تنگاتنگ با چوب‌های وارداتی روسی از استحکام بالایی برخوردار است.
معرفی انواع مختلف تخته بنایی
تختههای بنایی ایرانی
استفاده از محصولات داخلی و اعتماد به تولید ملی به رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک زیادی می‌کند. البته کیفیت تختههای بنایی ایرانی، هنوز به اندازه محصولات خارجی نیست و قیمت آن‌ها نیز ارزان‌تر است. شهرهای تبریز و تهران در ایران از شهرت خاصی برخوردارند و با استفاده از چوب‌های کاج و صنوبر شمال ایران به تولید تختههای زیرپایی، مشغول هستند. تخته بنایی 6 متری، تختههای بنایی 4 متری و تختههای بنایی 3 متری ایرانی با عرض 10 الی 30 سانتی و در ضخامت 5 سانتی‌متر به بازار عرضه می‌شوند.
تخته بنایی روسی
تخته بنایی روسی از چوب درختان مستحکم و مقاوم کاج و صنوبر در جنگل‌های روسیه ساخته می‌شود. طول تخته بنایی روسی، نسبت به انواع ایرانی بیشتر است. پرکاربردترین تختههای بنایی روسی شامل، تخته بنایی 6 متری و تختههای بنایی 4 متری با عرض‌های 10 الی 30 سانتی و ضخامت 5.2 سانتی‌متر می‌باشند.
تخته بنایی چه کاربردهایی دارد؟
تخته بنایی در بخش‌های مختلف صنعت ساخت‌وساز کاربردهای فراوانی دارد. یکی از کاربردهای این نوع تخته‌ها، استفاده در نقاشی و رنگ آمیزی دیوارها و نمای ساختمان در ارتفاع بالا است. این تخته‌ها مانع از سر خوردن یا لغزش کارگر روی داربست می‌شوند. گچ‌کاران نیز برای گچ زدن دیوارها و سقف ساختمان‌ها از تخته زیرپایی کمک می‌گیرند. برقکاری، دیوارچینی، سیمان کاری و نصب آجر از دیگر کاربردهای تختههای زیرپایی محسوب می‌شوند. برای تعمیر نمای ساختمانی و نصب نما نیز تختههای بنایی را روی داربست قرار می‌دهند تا استادکاران با قرار گرفتن روی آن و حفظ تعادل خود، عملیات نماکاری در ارتفاعات بالای ساختمان را به راحتی انجام دهند. در زمان خرید تخته بنایی، فقط قیمت این تجهیزات مهم نیست. چیزی که اهمیت دارد؛ این است که کارگرها و بناها باید با قرار گرفتن روی این تخته‌ها به طور کامل، احساس امنیت داشته باشند و به راحتی بر روی آن رفت‌وآمد کنند. بنابراین استحکام و مقاومت آن باید در حدی باشد که بتواند وزن چند کارگر یا بنا را تحمل کند. علاوه بر این، برخی از وسایل مورد نیاز بنا نیز روی تخته قرار داده می‌شود. بنابراین، استادکارها و کارگرها باید از انعطاف پذیری و تحمل وزن و فشار این تخته‌ها نیز اطمینان کامل داشته باشند.
در زمان خرید تخته بنایی به چه نکاتی باید توجه کرد؟
در بخش قبلی درباره کاربردهای مهم تخته زیرپایی صحبت کردیم و توضیح دادیم که در بسیاری از بخش‌های ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زمان خرید این محصول، باید به چند نکته توجه ویژه‌ای داشته باشید. نکته اول این است که علاوه بر استحکام این تخته‌ها، به‌میزان مقاومت آن‌ها در برابر عواملی مانند رطوبت، گرما و سرمای هوا نیز توجه داشته باشید. زیرا بیشترین کاربرد این نوع تخته بر روی داربست‌های نصب شده در نمای بیرونی ساختمان می‌باشد. نکته دیگری که بسیار حائز اهمیت است، وزن سبک این نوع تخته‌ها است. وزن تخته باید به حدی سبک باشد که کارگران و بناها بتوانند به راحتی آن را بر روی داربست جابه‌جا کنند. طول و عمر و کارآیی بالای تختههای بنایی، سبب می‌شود که کارگران و بناها بدون نگرانی از آن برای انجام ساخت‌وساز و تعمیرات استفاده کنند.
دقت کنید که هیچ نوع ترک خوردگی یا برآمدگی، روی تخته وجود نداشته باشد. زیرا وجود این ایرادها برای ایمنی کارگران خطرناک است و امکان دارد در حین کار با ترک برداشتن تخته، تعادل خود را از دست بدهند و از روی آن سقوط کنند. جنس چوبی که برای ساخت تختههای زیرپایی مورد استفاده قرار گرفته نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و در زمان خرید باید مورد توجه قرار گیرد. در تولید تخته بنایی روسی به‌عنوان پرفروش‌ترین محصول بازار چوب درختان صنوبر و کاج، کاربرد زیادی دارند
نکات مهم در زمان استفاده از تخته بنایی
سعی کنید به خوبی توسط یک فرد دوره دیده، درباره نحوه استفاده از تخته بنایی آموزش‌های لازم را بیاموزید تا از بروز خطر و سوانح احتمالی جلوگیری شود. با کسب اطلاعات کافی درباره نحوه کاربرد و ظرفیت باری که روی تخته قرار می‌گیرد؛ می‌توان از آن استفاده بهینه‌ای کرد. قبل از استفاده حتما باید از سالم بودن و استحکام تخته اطمینان حاصل شود. در حین کار گذاشتن کلاه ایمنی بر سر و پوشیدن کفش و لباس مناسب فراموش نشود. سرپرست پروژه ساخت‌وساز باید به صورت مدوام عملکرد کارگران و بناها را روی داربست و تخته زیرپایی، مورد ارزیابی قرار دهد تا از ایمنی بالای کار مطمئن شود. در هنگام استفاده از تخته از قرار دادن بارهای سنگین و اضافه بر روی آن جدا خودداری کنید