مواد اولیه ظروف یکبار مصرف چیست؟

ظروف یکبار مصرف، از جمله ابزارهای پرکاربرد و پرفروش در بازار ایران هستند که مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار گرفته‌اند. ظروف یکبار مصرف موجود در بازار با توجه به مواد اولیه‌ای که برای ساخت آنها به کار گرفته می‌شود، در دسته‌بندی‌های مختلف قرار می‌گیرند و دارای ویژگی‌های خاصی می‌باشند. مواد اولیه ظروف یکبار مصرف دارای انواع خاصی هستند که در نهایت به شکل گرفتن ظروفی منجر می‌شوند که برای مصارف گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مهم‌ترین نکته‌ای که در مورد تولید انواع ظروف یکبارمصرف باید در نظر داشت، توجه کردن به انواع مواد (گیاهی، پلاستیکی، تجزیه‌پذیر و…) تشکیل‌دهنده آنهاست. جالب است بدانید خطوط تولید همه ظروف یکبار مصرف یکسان است و برای تولید انواع ظروف یکبارمصرف از یک نوع دستگاه‌ تخصصی استفاده می‌شود. تنها چیزی که باعث تفاوت در نوع و ساختار این نوع ظروف می‌شود، مواد اولیه آن‌هاست که در مراحل ابتدایی خط تولید وارد دستگاه‌ها می‌شود.

ظروف یکبار مصرف گیاهی از جمله ظروفی هستند که اخیراً مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار گرفته‌اند و هم‌اکنون به عنوان اصلی‌ترین ترجیح مشتریان برای استفاده کردن محسوب می‌شوند. دلیل استقبال مشتریان و مصرف‌کنندگان از این نوع ظروف این است که مواد اولیه به کار رفته در این ظروف یکبار مصرف، کاملاً گیاهی هستند و با استفاده از آنها می‌توان سلامت انسان و محیط زیست را حفظ کرد.

ظروف گیاهی یکبار مصرف برخلاف ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، به سرعت (در عرض 3 الی 6 ماه) در محیط زیست تجزیه می‌شوند و آسیبی به گیاهان و زمین وارد نمی‌کنند. از طرفی، دیواره این ظروف در تماس با مواد غذایی یا مایعات داغ و گرم، مواد شیمیایی را از خود بروز نمی‌دهند و مانع تهدید سلامتی انسان می‌شوند.

بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت و همچنین مصرف‌کنندگان، بر این باورند که بازیافت ظروف یکبار مصرف پلاستیکی به هیچ عنوان کار درستی نیست و این کار می‌تواند به سلامت انسان و محیط زیست آسیب برساند. این تحلیل کاملاً درست است، چرا که مواد اولیه به کار رفته در ظروف یکبار مصرف پلاستیکی، دارای ویژگی زیست تجزیه‌پذیر نیستند و بازیافت آن‌ها بسیار دشوار است. این نوع از ظروف موجود در بازار یا به هیچ عنوان تجزیه و بازیافت نمی‌شوند و یا بازیافت آن‌ها فرایند بسیار سختی است که در نهایت، نه به نفع مصرف‌کننده است و نه به نفع تولیدکننده و محیط زیست.در عوض، ظروف یکبار مصرفی که با استفاده از پلیمرهای زیست‌تخریب‌پذیر ساخته می‌شوند، هم امکان بازیافت و هم امکان تجزیه شدن را به راحتی فراهم می‌کنند. ظروف یکبار مصرف کاغذی و گیاهی که در بخش قبل به صورت کامل به آنها اشاره کردیم، از جمله ظروف یکبار مصرفی هستند که امکان بازیافت آن‌ها به دلیل پلیمرهای موجود در آن‌ها وجود دارد.
مواد اولیه‌ای که در ظروف یکبار مصرف تجزیه‌پذیر وجود دارند، معمولاً با عنوان «پلیمرهای زیست تجزیه‌پذیر یا زیست‌تخریب‌پذیر» شناخته می‌شوند. این پلیمرها به طور کلی به 2 دسته طبیعی و سنتزی تقسیم می‌شوند که آن‌ها هم انواع مختلفی دارند. پلیمرهایی که به صورت طبیعی به دست می‌آیند، معمولاً منشأ گیاهی، حیوانی و کاملاً ارگانیک دارند. از این دست پلیمرهای گیاهی می‌توان به گندم، برنج، نشاسته، ذرت و… اشاره کرد که کاملاً قابل بازیافت هستند.

ظروف یکبار مصرف فومی که دارای ساختاری بسیار متفاوت‌تر از سایر ظروف یکبار مصرف هستند، با توجه به مواد اولیه‌ی شیمیایی ساخته می‌شوند که از آنها با عنوان فوم پلی استایرنی یاد می‌شود. به طور کلی، 2 نوع فوم در بازار وجود دارد که هر یک از آنها با توجه به ساختار و ویژگی‌هایی که دارند، در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ برای مثال، فوم پلی استایرن نوع EPS همانی است که با استفاده از آن می‌توان ظروف یکبار مصرف فومی را ساخت.

این مواد اولیه باعث می‌شوند که ساختار ظروف فومی، مقاومت بالایی در برابر مایعات و ضربات مختلف داشته باشد. البته نکته مهم اینجاست که ظروف فومی، بخصوص لیوان‌های فومی، بهترین گزینه برای نوشیدن مایعات سرد هستند، چرا که می‌توانند میزان دمای مایع را حفظ کنند.

از طرفی نباید فراموش کرد که این ظروف با استفاده از گرانول‌های غیر طبیعی ساخته می‌‌شوند که در اثر مواجهه و برخورد با مایعات یا مواد غذایی داغ، مولکول‌های مضر و سرطان‌زا را بروز می‌دهند و سلامت انسان را تهدید می‌کنند. مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت ظروف یکبار مصرف فومی با عنوان گرانول‌های پتروشیمی در دستگاه اکسترود وارد می‌شوند و پس از ذوب شدن، به شکل ورق از بخش Die Head دستگاه خارج می‌شوند.

حتماً بارها و بارها پیش آمده است که غذاهای نذری را در ظروف یکبار مصرف شیشه‌ای دریافت کرده باشید یا حتی خودتان از جمله افرادی باشید که بخواهید به دلایل متعدد مثل زیبایی ظرف، از ظروف شیشه‌ای استفاده کنید. ظروف یکبار مصرف شیشه‌ای به دلیل برخورداری از ساختاری شفاف و شبیه به ظروف شیشه‌ای واقعی مورد استقبال کاربران قرار گرفته‌اند.

نکته بسیار جالب در مورد این دسته از ظروف یکبار مصرف این است که این ظروف از مواد شیمیایی ساخته می‌شوند. این ظروف یکبار مصرف، ساختار شیشه‌ای ‌مانند خود را مدیون گرانول‌های پتروشیمی هستند و آن‌ها را باید در دسته‌بندی ظروف یکبار مصرف پلاستیکی قرار داد.

مواد اولیه‌ای که برای ساخت ظروف یکبار مصرف شیشه‌ای به کار می‌گیرند، با عنوان PP یا پلاستیک پلی پروپیلن شناخته می‌شوند. پلی پروپیلن، ماده‌ای شیمیایی است که عمدتاً برای ساخت ظروف پلاستیکی یکبار مصرف به کار گرفته می‌شود. البته خط تولید مخصوص برای ساخت ظروف یکبار مصرف شیشه‌ای با سایر ظروف پلاستیکی معمولی فرق دارد. برای ساخت ظروف یکبار مصرف شیشه‌ای، ورق‌های پلاستیک PP را با استفاده از 3 دستگاه مخصوص به حالت‌های مورد نظر تبدیل می‌کنند تا در ادامه بتوان با استفاده از آن‌ها ساختار ظروف شیشه‌ای را به وجود آورد.

ظروف طلقی هم از جمله ظروف یکبار مصرف پلاستیکی هستند که به عنوان رقیب ظروف یکبار مصرف شیشه‌ای شناخته می‌شوند. ظروف یکبار مصرف طلقی، نسبت به نوع شیشه‌ای، دارای مقاومت بیشتر در مقابل ضربات هستند و می‌توانند محفظه بهتری برای انواع مواد غذایی (مخصوصاً سبزیجات) به شمار بروند.

تمامی این ویژگی‌های مثبتی که برای ظروف یکبار مصرف طلقی در نظر می‌گیریم، به صورت مستقیم به مواد اولیه‌ای که برای ساختن آنها به کار گرفته می‌شوند، مربوط هستند. ماده شیمیایی و پلاستیکی به کار رفته در ساختار ظروف یکبار مصرف طلقی با عنوان PVC یا Polyvinyl Chloride شناخته می‌شود.

پی‌وی‌سی یا پلی ‌وینیل ‌کلراید، از جمله مواد شیمیایی است که به صورت اختصاصی برای ساخت پلاستیک‌های سخت و مقاوم به کار گرفته نمی‌شود. یکی از این موارد استفاده، به ساختار ظروف یکبار مصرف طلقی مربوط می‌‎شود. همچنین، لازم به ذکر است بدانید که مواد اولیه PVC با استفاده از فناوری اولتراسونیک و سایر تکنولوژی‌های موجود در بازار به ظروف طلقی و استوانه‌ای و شکل‌های دیگر تبدیل خواهند شد. نکته مهم در مورد این ظروف این است که همه این ظروف، برای محیط زیست مضر هستند و بهتر است که تا حد امکان از سلامت و میزان گرانول پتروشیمی آنها مطلع شوید.

تمامی ظروف پلاستیکی یکبار مصرف را بررسی نموده و انواع مختلف آنها از جمله ظروف شیشه‌ای و طلقی یکبار مصرف را مورد واکاوی قرار دادیم. حالا نوبت به واکاوی ساختار و مواد اولیه ظروف یکبار مصرف پلاستیکی معمولی رسیده است. برای رسیدن به پاسخ این سؤال مهم، باید به سراغ مواد اولیه یا گرانول‌های پتروشیمی برویم. ظروف یکبار مصرف پلاستیکی موجود در بازار از 3 ماده اولیه شیمیایی ساخته می‌شوند.

هر 3 ماده شیمیایی به کار رفته در ساختار ظروف یکبار مصرف پلاستیکی معمولی که با عناوین HDPE ،PP و PS شناخته می‌شوند، زیست تجزیه‌پذیر نیستند و برای سلامت انسان و محیط زیست خطرناک هستند. هر یک از این مواد اولیه با توجه به ویژگی‌های مشخصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال ظروف یکبار مصرف پلاستیکی مخصوص برای حمل و نگهداری محصولات لبنی از یک نوع ماده اولیه و ظروف یکبار مصرف مخصوص برای نگهداری غذای گرم هم از یک نوع ماده اولیه دیگر ساخته شده‌اند.

شما باید در ابتدا به هر یک از این مواد اولیه و مهر سازمان بهداشت توجه کنید و در ادامه با توجه به نوع مواد غذایی خود، یکی از آنها را انتخاب کنید. مواد اولیه ظروف یکبار مصرف، مهم‌ترین عامل برای شکل‌گیری ساختار و ویژگی‌های هر یک از آنهاست. مواد اولیه به صورت اختصاصی تعیین‌کننده موارد استفاده مصرف‌کنندگان برای مصارف مختلف هستند و از این بایت، باید نسبت به آنها شناخت کامل داشت.