باتری ماشین یکی از بخش‌های بسیار مهم آن است. باتری‌ها وظایف زیادی در خودرو دارند که از آن جمله می‌توان به راه‌اندازی ماشین، شارژ گوشی، روشن‌کردن لامپ‌ها، رادیو و سیستم صوتی – تصویری، تجهیزات تهویه هوا، برف‌پاک‌کن و شیشه‌بالابر برقی اشاره کرد. به همین دلیل بسیار مهم است که عمر مفید باتری ماشین خودتان را بدانید و نشانه‌هایی را که می‌گویند وقت تعویض آن است بشناسید.
در این مطلب به عمر استاندارد باتری ماشین، دلایلی که عمر آن را کوتاه می‌کنند، راهکارهایی برای افزایش عمر مفید باتری و مشکلاتی که درصورت تعویض‌نکردن باتری ماشین برایتان پیش خواهد آمد صحبت خواهیم کرد.
عمر مفید باتری ماشین چقدر است؟
معمولا در مشخصات هر باتری، عمر آن ذکر شده است. بااین‌حال به‌طور متوسط باتری‌ها از ۲ تا ۵ سال دوام می‌آورند. درواقع عمر مفید باتری ۲ تا ۳ سال بیشتر نیست ولی با نگهداری مناسب و سرویس‌های به‌موقع می‌توان آن را تا ۵ سال هم نگه داشت. درباره راهکارهای افزایش عمر باتری خودرو کمی بعد توضیح خواهیم داد.
چه دلایلی باعث کاهش عمر مفید باتری می‌شوند؟
۱. اشتباهات راننده
همه افرادی که خودرو دارند حداقل یک‌بار برایشان پیش آمده است که بدون خاموش‌کردن سیستم‌های الکتریکی ماشین، موتور را خاموش کنند. مخصوصا وقتی از کارهای روزانه خسته به خانه برمی‌گردید یا زمان‌هایی که حواستان پرت است، احتمال اینکه یادتان برود چراغ‌های ماشین، سیستم تهویه هوا و سیستم صوتی را خاموش کنید یا صندوق‌عقب را کامل ببندید زیاد است. در این مواقع وقتی ماشین را خاموش می‌کنید و می‌روید، یا تا صبح باتری تخلیه می‌شود یا اینکه ضعیف می‌شود. این موارد عمر باتری را کوتاه می‌کنند.
۲. آب‌وهوای بیش‌ازحد سرد یا گرم
آب‌وهوا تأثیر زیادی در کوتاه‌شدن عمر باتری خودرو دارد. در مناطق گرمسیر متوسط عمر باتری کمتر است، زیرا خود موتور گرمای زیادی را تولید می‌کند. وقتی هم در گرمای شدید رانندگی کنید، درجه حرارت شدید باعث تبخیر مایعات در باتری خودرو می‌شود و به ساختار داخلی آن آسیب می‌رساند.
اگر هوا بیش‌ازحد سرد باشد، باز هم عمر باتری سریع‌تر به پایان می‌رسد. دلیلش این است که مثلا در دمای صفر سانتی‌گراد (یا ۳۲ درجه فارنهایت)، باتری‌ها عموما ۳۵% ضعیف‌تر از حالت نرمال هستند. به همین دلیل برای اینکه عملکرد خوبی داشته باشند، سخت‌تر کار می‌کنند. این امر باتری را ضعیف‌تر می‌کند.
۳. برق دزدی ماشین
در برخی ماشین‌ها سیستم‌های الکترونیکی به‌دلایل مختلف برق‌دزدی می‌کنند. اگر این مشکل را برطرف نکنید، عمر باتری زودتر از آنچه باید، به پایان خواهد رسید.
۴. مشکل در سیستم شارژ باتری
اگر سیستم شارژ باتری خودرو مشکل داشته باشد باتری خیلی زود تخلیه می‌شود. بسیاری از خودروها، انرژی موردنیاز برای رادیو، چراغ و سایر سیستم‌ها را از دینام تأمین می‌کنند که اگر مشکل داشته باشد، برای مثال تسمه‌های آن کشش خودشان را از دست داده باشند یا تنسیونر آن فرسوده شده باشد، ممکن است باتری را تخلیه کند
۵. معیوب‌بودن دینام
در مورد قبل گفتیم که دینام باتری را شارژ می‌کند. اگر دیود دینام معیوب باشد، باتری را ضعیف می‌کند. دیود معیوب می‌تواند حتی وقتی موتور خاموش است شارژ را به جریان بیندازد و باتری را کامل تخلیه کند.
۶. توقف‌های پشت‌سر هم در فواصل کوتاه
خاموش‌کردن ماشین چند بار پشت‌سر هم در فواصل کوتاه باعث کاهش عمر مفید باتری خودرو می‌شود. برای مثال فرض کنید می‌خواهید نان بخرید، توقف می‌کنید و ماشین را خاموش می‌کنید، چند متر آن‌طرف‌تر دوباره برای کاری دیگر توقف می‌کنید و ماشین را خاموش می‌کنید و همین‌طور ادامه می‌دهید. اگر زیاد به این شکل رانندگی می‌کنید عمر باتری ماشین‌تان را کوتاه می‌کنید. دلیلش این است که باتری در هنگام روشن‌کردن ماشین بیشترین انرژی را تأمین می‌کند. وقتی مدت کوتاهی بعد دوباره آن را خاموش می‌کنید، دینام فرصت کافی برای شارژ مجدد باتری پیدا نمی‌کند. به همین دلیل باتری سخت‌تر کار می‌کند و ضعیف می‌شود.
۷. کابل باتری پوسیده یا شل‌شده
اگر اتصالات باتری مشکل داشته باشند، سیستم شارژ نمی‌تواند هنگام رانندگی باتری را شارژ کند. همیشه آنها را تمیز کنید و بررسی کنید که شل نباشند یا پوسیده نشده باشند. کابل‌های شل‌شده نمی‌توانند به‌درستی جریان الکتریکی را انتقال دهند و باعث می‌شوند باتری به‌سختی موتور را راه‌اندازی کند.
۸. خوردگی پایانه‌های باتری
یکی از دلایل اصلی خرابی باتری خودرو زودتر از موعد، خوردگی و پوسیدگی پایانه‌های باتری است. اسید باتری در کانکتورها نشت می‌کند، سپس سفت می‌شود و اجازه نمی‌دهد بین پایانه‌ها و نقاط اتصال تماس مؤثری برقرار شود. این امر قابلیت باتری را برای شارژ مجدد از طریق دینام خودرو کاهش می‌دهد. خوردگی و پوسیدگی پایانه‌ها را به‌راحتی می‌توانید مشاهده کنید.
از کجا بفهمیم عمر باتری رو به اتمام است؟
نشانه‌های ضعیف‌شدن باتری معمولا مشخص هستند و تقریبا به‌راحتی می‌توانید آنها را تشخیص دهید. اگر این ۷ نشانه را متوجه شدید شک نکنید عمر باتری رو به اتمام است و باید آن را تعویض کنید.
چند سال از عمر باتری می‌گذرد
معمولا باتری ماشین از ۲ تا ۵ سال دوام می‌آورد. بنابراین اگر چندسال است آن را تعویض نکرده‌اید دیگر وقت آن است.
چراغ چک موتور روشن می‌شود
چراغ چک موتور به مشکلات زیادی در خودرو ارتباط دارد و یکی از آنها باتری ماشین است. معمولا وقتی چراغ چک روشن می‌شود (دلایل روشن شدن چراغ چک خودرو)، اولین چیزی که بررسی می‌کنند باتری ماشین است. اگر نشانه‌های دیگر به اندازه کافی بارز هستند که بفهمید مشکل از باتری است، وقتی تعویض آن است. درغیراین‌صورت ماشین را نزد تعمیرکار ببرید تا مشکلات احتمالی را بررسی کند.
موتور روشن می‌شود اما نه با سرعت همیشگی
موتور خودرو باید بلافاصله بعد از استارت زدن روشن شود. اگر دیر شروع به کار کند یا به باتری مربوط است یا مشکلی در دینام یا استارت وجود دارد.
موتور اصلا روشن نمی‌شود
معمولا ماشین در این حالت‌ها در هنگام استارت زدن و شروع احتراق چندبار کلیک می‌کند ولی موتور روشن نمی‌شود. اگر بعد از چند بار کلیک روشن شد، نشان می‌دهد باتری به میزان بسیار کمی برق‌رسانی دارد. این یعنی باتری ضعیف شده است. ولی اگر روشن نشود باتری مرده است.
کم‌نور شدن چراغ‌های جلو
یکی از بارزترین نشانه‌هایی که باتری به پایان عمرش نزدیک شده است کم‌نور شدن چراغ‌های جلو است. در این حالت باتری نمی‌تواند به‌اندازه کافی به چراغ‌های جلو برق‌رسانی کند. این موضوع را می‌توانید وقتی در جاده چراغ‌های پرنور ماشین‌های دیگر را می‌بینید متوجه شوید یا اینکه خودتان حس کنید که در شب به خوبی جاده را نمی‌بینید.
مشکلات الکتریکی عمومی
رادیو، چراغ‌های داشبورد، برف‌پاک‌کن، شیشه‌بالابر برقی، سیستم تهویه، چراغ‌ها و بسیاری از سیستم‌های الکترونیکی ماشین، همگی از باتری استفاده می‌کنند. وقتی باتری ضعیف است، هر یک از آنها ممکن است به‌درستی کار نمی‌کنند یا از کار بیفتند.
بوی بد
یکی دیگر از علائم خرابی باتری خودرو بوی بدی است که از آن به مشام می‌رسد. اگر ماشین را روشن کرده‌اید و بویی شبیه تخم‌مرغ گندیده یا گوگرد استشمام می‌کنید، احتمالا نشانه نشت باتری است که ممکن است به دلیل قدیمی‌شدن باتری، آسیب خارجی به پایانه‌ها یا محفظه آن و یا اتصال کوتاه داخلی ایجاد شده باشد.