1) بندل آهن

کلیه مقاطع طویل فولادی در بسته های چندتایی از کارخانه به بازار عرضه می شود که اصطلاحا بندل/بندیل (Bundle) نامیده می شود. برای مثال تیرآهن 14 شرکت فایکو از مبدا به صورت بسته های 36 شاخه ای بار زده و ارسال می شود. خرده فروشان نیز در بازار این بندل ها را باز و به صورت شاخه ای به فروش می رسانند. برای بسته بندی و ساخت بندل تیرآهن معمولا از تسمه کش استفاده می شود تا فرم قرارگیری تیرها کنار یکدیگر با نظم صورت گیرد. گاهی در وسط بندیل از میلگردهای ساده سایز 6 به صورت حلقه ای به منظور حمل با جرثقیل نیز استفاده می شود. میلگرد نیز به کمک مفتول های باریک تر بندل سازی می شود.

2) ورق کویل

کویل ورقی است که به صورت رول شده با دستگاهاه تنشن ریل در کارخانه پیچیده می شود. ورق کویل یا رول برای حمل و نقل بسیار آسان تر است. کویل فولادی در انواع نورد سرد و گرم، کربنی، کویل گالوانیزه و … موجود است. کویل ها در ساخت خودرو، ماشین آلات صنعتی، لوازم خانگی، صنعت بق و … کاربرد دارند.

3) شاخه شمار

تیرآهن به صورت شاخه ای عرضه می شود اما میلگرد به صورت بندلی و کیلویی فروخته می شود. اصطلاح شاخه شمار بیشتر برای میلگرد فروشان به کار می رود. اگر مقدار سفارش کمتر از حد باشد برخی فروشندگان بندل را باز کرده و بر اساس میزان شاخه مورد سفارش محصول را به مشتری عرضه می کنند. معمولا قیمت محصول در حالت شاخه شمار کیلویی 100 تا 150 تومان بالاتر محاسبه می گردد.

4) ورق فابریک

ورق فابريكی اصطلاحی است که به ورق های تولید شده در کارخانه گفته می شود که در همانجا با اندازه های معین برش خورده و آماده عرضه می شود. اما ورق هایی که به صورت رول یا کویل تولید می شود در خرده فروشی ها به طول دلخواه مشتری کوتاه می شوند. ورق های فابریک دارای ابعاد دقیق و بدون دوییدگی هستند که از مزیت اصلی آن ها محسوب می شود.

5) مغایر فروشی

خرید در بازار آهن نیازمند ظرافت زیادی است. یکی از موارد مهم تطبیق جنس خرید شده با کالای تحویل گرفته شده است. متاسفانه در برخی موارد توسط افراد سودجو پدیده مغایر فروشی صورت می گیرد. بدین صورت که مثلا برخی سفارش تیرآهن برند ذوب آهن را گرفته و به جای آن از دیگر کارخانجات مانند فایکو و یزد تحویل مشتری می دهند که از قیمت کمتری برخوردار است. بررسی برگ آنالیز و حک نام تولید کننده روی بدنه تیرآهن اهمیت زیادی دارد. متاسفانه برخی از سایزهای تیرآهن فاقد حک اختصار کارخانه روی پروفیل است و همین موضوع سبب سو استفاده احتمالی می شود.

6) خرج انبار

تمامی مقاطع فولادی که در انبار تهران یا شهرستان هستند دارای هزینه انبارداری هستند. این هزینه به خرج انبار معروف است که شامل نگهداری آهن آلات و بارگیری می شود و مسئول تصفیه انبار از خریدار به هنگام خروج بار دریافت می کند.

7) اشتال

اشتال (Stahlbau Profile) نام کتابی است که به وزن تمامی مقاطع و محصولات فولادی مپردازد. در این مجموعه که رفنرنس محسوب می شود جدول وزنی آهن آلات مختلف بر اساس سایز استاندارد و فهرست بندی شده است. تولید کنندگانی که محصولات خود را منطبق بر وزن های این کتاب تولید می کنند از درجه کیفی بهتری در تولیدات خود برخوردار هستند. در حال حاضر کتاب جدول اشتال در بازار قابل دسترس است.

8) اختلاف باسکول

مبنای فروش آهن آلات وزن است، اما همانطور که گفته شد مواردی نظیر تیرآهن، نبشی و ناودانی چون به صورت شاخه ای فروخته می شود، به همین تعداد شاخه نیز با وزن باسکول شده تحویل گرفته می شود. اما در مقاطعی نظیر میلگرد چون به صورت بندل ارسال می گردد، کارخانه یا فروشنده، آهن آلات خریداری شده توسط مشتری را بار می زند، سپس راننده می بایست بار را به باسکول برده و برآورد وزن کند و اوراق آن را به خریدار ارائه نماید. اگر خریدار با این اعلام وزن مشکل داشته باشد، قبل از رسیدن بار به مقصد درخواست باسکول مجدد می نماید، سپس یکبار دیگر با حضور مشتری تریلی بر روی باسکول رفته و وزن می شود. به تفاوت وزن محاسبه شده در مبدا و مقصد، اختلاف باسکول گفته می شود. معمولا اختلاف وزنی بین دو باسکول برای بارهای خرد حمل شده با نیسان تا 10 کیلوگرم و بارهای حجیم تریلی تا 70 کیلوگرم قابل قبول و ناشی از خطاهای خود دستگاه است.

9) بیلت

بلیت (Billet) یا شمشال در طی فرآیند ریخته گری تولید می شود و سطح مقطع آن کمتر از ۲۳۰ سانتی متر مربع است. بیلت طول بیشتری نسبت به انواع شمش دارد و سطح آن مربعی یا دایره ای شکل است. 3sp و 5sp دو نوع بیلت محسوب می شود. از بیلت برای تولید انواع میلگرد و سیم استفاده می شود. نام علمی این محصول CCM است.

10) آهن مشکی

تیرآهن، میلگرد، ناودانی و سایر مقاطع فولادی وقتی در هوای آزاد و رطوبت قرار بگیرد تغییر رنگ می دهد. این تغییر رنگ ناشی از زنگ آهن است. اگر میزان آن به حدی نباشد که دچار خوردگی فلزی شود و نفوذ نکرده باشد جای نگرانی ندارد. معمولا این موارد با دستمال کشیدن برطرف می شود و زنگار و غبار نشسته شده روی محصول برطرف می گردد. اما بار نو و تازه به رنگ خاکستری تیره و سیاه است. آهن مشکی اصطلاحی است که به این موارد گفته می شود. بارهای زرد شده عمدتا در بازار به قیمت کمتری فروخته می شود.

11) بازار رو به بالا و پایین

هنگامی که نرخ های اعلامی در بازار آهن رو به افزایش باشد، اصطلاحا گفته می شود بازار رو به بالا و یا بازار سفت است. نرخ ارز، میزان تولید و بورس مواردی هستند که در قیمت تیرآهن تاثیر گذار هستند.

12) قراضه آهن

قراضه یا Scrab به بقایای ساختمانی و صنعتی قلزی گفته می شود که دچار خرابی و آسیب دیدگی فیزیکی نظیر خم و شکستگی شده باشند. با جمع آوری و تفکیک فلزات و سرازیر کردن آن در کوره ذوب می توان آن را به چرخه استفاده بازگشت داد. با توجه به کمبود منابع آهن در برخی کشورها جمع آوری آهن قراضه سود سرشاری ایجاد می کند. در تصور عوام که این شغل حاشیه ای محسوب می شود اما تجارات آهن آلات قراضه بازاری پر سود است. با توجه به چگالی، خلوص و وضعیت قراضه به انواع سوپر ویژه، ویژه، درجه یک و موارد سطح پایین تر تقسیم بندی می شود که با توجه به شرایط هرکدام قیمت گذاری صورت می گیرد.

13) تیرآهن سبک و سنگین

وزن پروفیل های صنعتی وساختمانی در جدولی به نام اشتال گردآوردی شد است که مرجع تولید کنندگان قطعات فولادی محسوب می شود. برای مثال طبق این جدول تیرآهن IPE سایز 14 دارای وزن 155 کیلوگرم، تیرآهن 18 وزن 230 و 27 حدودا 440 کیلوگرم وزن دارد. امروزه با توجه به شیوه نامه های جدید، سبک سازی سازه ها و مقرون به صرفه تر بودن تولید، کارخانه ها 10 درصد از وزن مقاطع را در شمش ریزی کاهش داده و آلیاژ آن را برای بهبود کیفیت و کارایی از St37 به St44 تغییر داده اند که تیرآهن سبک نامیده می شوند. در مواردی نیز برای افزایش قدرت سازه، برخی از سایزهای پر کاربرد نظیر 14، 16 و 18 را با وزن بیشتر از جداول اشتال قالب ریزی می کنند که اصطلاحا به این دست موارد تیرآهن سنگین اطلاق می شود.

14) برگ آنالیز

هر محصولی دارای شناسنامه تولید است. مقاطع فولادی نیز از این قائده مستثنی نیستند. سرتیفیکت یا برگ آنالیز به همراه مقاطع فولادی توسط کارخانه تولید کننده عرضه می شود. این ورق حاوی مشخصات فیزیکی کالا نظیر وزن، طول و عرض، قابلیت هایی نظیر کشش، خمش، تنس تسلیم و عناصر تشکیل دهنده نظیر منگنز، سیلیسیوم، کربن است. مشتریان برای اطمینان از صحت محصول خریداری شده این برگ را در هنگام خرید از فروشنده دریافت می کنند.

15) بورس آهن

به بازاری که مردم در آن دارایی‌ های خود را در معرض خرید و فروش قرار می دهند بورس گفته می شود. به دلیل تنوع حضور انواع کالاهای مختلف، بازار بورس نیز متفاوت است. بورس آهن آلات یکی از بازارهای مهم در بخش بورس کالاهای فیزیکی است که چند سالی از تاسیس آن می گذرد. به دلیل ماهیت شفافی که بورس دارد این مکان بستری امن و مطمئن برای انجام معاملات فلزات سنگین مانند ورق، نبشی و ناودانی، میلگرد، پروفیل و … است.

16) قیمت با تایید

حتما در هنگام استعلام قیمت مقاطع فولادی از فروشنده با این جمله مواجه شده اید که قیمت ها با تایید یا تایید مجدد است. این نحو قیمت دادن زمانی است که قیمت دقیق محصول هنوز مشخص نشده است و یا روند بازار صعودی می باشد. فروشنده پایه قیمت را اعلام می کند اما اطلاع می دهد که این قیمت در تماس بعدی امکان تغییر دارد.