شرایط و مدت زمان نگهداری خرما در سردخانه

خرما یکی از محصولات کشاورزی سودآور و صادراتی ایرانی است که سالانه درآمد زیادی را عاید کشور ما می کند، با توجه به اینکه امکان فروش و صادرات تمام خرمای تولیدی کشور در همان فصل تولید وجود ندارد، بنابراین جهت حفظ سرمایه و جلوگیری از فساد آن باید از سردخانه استفاده نمود. با توجه به حجم محصولات تولیدی و میزان بودجه مورد نظر از سردخانه های مختلفی می توان استفاده کرد که سردخانه کانکسی نمونه ای از آنهاست که برای باغداران کوچک توصیه می شود. طبیعتا در صورت زیاد بودن حجم محصولات استفاده از سردخانه های بزرگ و عمومی توصیه خواهد شد. به هر حال در این نوشته به شرایط و نحوه نگهداری خرما در سردخانه اشاره شده و نکات مهمی آموزش داده خواهد شد.

خرما میوه ای گرمسیری است که فواید زیادی برای بدن داشته و حاوی قند زیادی است، قند موجود در خرما شرایط فساد آن را هموارتر کرده ، بنابراین حتما باید با استفاده از روش های مختلفی از فاسد شدن آن جلوگیری نمود. در گذشته از روش خشک کردن استفاده می شد تا برای استفاده زمستان و مواقع مورد نیاز در دسترس باشد، هم چنین اغلب باغداران برای جلوگیری از فساد سریع ، آنها را همراه با شاخه و ساقه برداشت می کردند.

دمای مناسب نگهداری خرما باید بین مثبت 5 درجه تا منفی 5 درجه سانتی گراد باشد، در حالت کلی شیوه نگهداری باید طوری باشد که از انجماد خرما جلوگیری شود و از طرف دیگر به حدی هم گرم نباشد که میوه های زیرین فاسد شوند. انواع سردخانه های بالای صفر و زیر صفر برای این محصول مناسب خواهد بود به شرطی که محدوده دمایی فوق رعایت شود. سردخانه های میوه گزینه مناسبی برای نگهداری از انواع خرما، میوه و سبزیجات سردخانه ای می باشد که شرایط دمایی فوق را برای آنها ایجاد می کند.

تنها رعایت دما و رطوبت ایده آل، شرط اصلی محافظت از خرما در سردخانه نیست، بلکه نیاز به رعایت موارد دیگری نیز می باشد که ضمن جلوگیری از گندیدگی و یخ زدگی محصولات، بافت و طعم و مزه آنها به صورت سالم و با کیفیت به دست خریداران برسد.

برداشت و انتقال محصول به سردخانه یکی از مهم‌ترین مراحل نگهداری خرما در این مکان است.در واقع در هنگام برداشت محصول باید حتماً به عواملی از جمله کیفیت، نژاد خرما، رنگ، سالم بودن و قیمت آن توجه کرد.

تنظیم دما و شرایط محیطی سردخانه اهمیت بسیار زیادی دارد. در واقع در صورت تنظیم دما حتما‌باید این درمان را تا انتهای مدت ذخیره سازی خرما حفظ کنید. در صورتی که دمای نگهداری از خرما مناسب نباشد؛ ممکن است این محصول به مرور دچار فساد یا ترشیدگی بشود. در صورت پایین‌ بودن دما خرما دچار یخ زدگی خواهد شد و همچنین در صورتی که دما بیشتر باشد؛ فساد رخ می‌دهد. توجه داشته باشید که از دیگر شرایط محیطی نگهداری خرما در سردخانه تنظیم رطوبت آن است. اگر محصول انتقالی خرما به سردخانه بیش از ۲۰ درصد رطوبت داشته باشد؛ باید با استفاده از روش‌های رطوبت گیری رطوبت بیش از حد آن را از بین برد.

حتما باید از قفسه های مناسب استفاده کرد تا ظرفیت سردخانه را افزایش داد، قفسه ها باید از جنس استیل یا فلزات دارای پوشش ضد زنگ باشند تا دچار پوسیدگی نشوند. در صورتی که جعبه های خرما را در قفسه های مختلف قرار دهید، فشار کمتری به بار زیرین وارد خواهد آمد و تمامی محصولات به اندازه برودت را دریافت خواهند کرد. بنابراین انباشت فله ای خرما در سردخانه نادرست است.

علاوه بر اینکه از قفسه ها برای انبار خرما باید استفاده کنید، عدم انباشت جعبه ها بر روی هم نیز شرط اساسی در حفظ کیفیت محصول و جلوگیری از خراب شدن آنها است. بهتر است خرما ها تا دو ردیف بر روی هم چیده شوند و در صورت نیاز به چینش بیشتر حتما از جعبه های پایه دار یا پارکت منافذ دار جهت حفظ فاصله بین دو ردیف استفاده شود. در حالت کلی در نظر داشته باشید که تمامی قسمت های جعبه خرما باید تحت تاثیر هوای سرد قرار بگیرد.

انواع خرما را باید با توجه به کیفیت آنها بسته‌بندی کرد. در واقع توجه به نوع خرما در همان مرحله برداشت محصول اهمیت بسیار زیادی دارد. از همین رو شما باید محصولات تازه و با کیفیت را بسته‌بندی کنید و سپس برای چیدمان خرماها در سردخانه اقدام کنید. این بسته‌بندی‌ها را با فاصله مناسب از همدیگر قرار بدهید. در واقع اگر فاصله مناسب باشد گردش هوا به خوبی انجام شده و محصول در سردخانه برای طولانی مدت باقی می‌ماند. اما قرارگیری و چیدمان نامناسب خرماها در فضای سردخانه باعث عدم چرخش باد سرد و همچنین حفظ دمای مطلوب خواهد شد. کارتون هایی که برای نگهداری خرما در نظر گرفته می شود باید از دوام و کیفیت بالایی برخوردار باشد تا در اثر برودت و میعان بخار آب ، خیس نشود و یا در برابر خیس شدگی مقاومت زیادی از خود نشان دهد، در غیر این صورت به مرور زمان از هم باز شده و یا پاره خواهد شد که در سطح انبوه ، خسارت های مالی زیادی را به باغدار وارد خواهد کرد.

وجود بو یا مواد فاسد شدنی در سردخانه و یا عدم نظافت و شستشوی آن قبل از انتقال خرما، سبب تغییر در طعم و بوی خرما خواهد شد و این اتفاق به ظاهر ساده بازار محصول را از بین برده و چه بسا سبب خسارت های مالی نیز خواهد شد. ورق های به کار رفته در ساخت دیوار، سقف و کف سردخانه باید از لحاظ بهداشتی تایید شده باشند، ورق های استیل 304 و یا گالوانیزه دارای رنگ پوششی پودری گزینه های مناسبی هستند.

دمای مناسب جهت نگهداری خرما، همانطور که گفته شد باید بین 5+ درجه تا 5- درجه سانتی گراد باشد که نه فاسد شود و نه یخ بزند. در صورتی که قصد نگهداری کوتاه مدت خرما را دارید، باید از سردخانه های بالای صفر استفاده کنید و دما را بین 2 الی 4 درجه سانتی گراد قرار دهید. در نوشته نگهداری میوه در سردخانه بالای صفر به نکات مهمی پرداخته شده است. اما در صورت نیاز به نگهداری طولانی مدت باید دما را به منفی 2 الی 4 درجه سانتی گراد برسانید، برای این منظور بایستی از سردخانه های زیر صفر استفاده شود. این دما باید در طول دوره نگهداری رعایت شود و هر گونه تغییر ممکن است در ساختار و بافت خرما و در نهایت کیفیت آن تاثیر بگذارد.

ببه محض قرارگیری خرما در سردخانه باید فرایند سرمایش را آغاز نموده و از تداوم روند فساد در آنها جلوگیری کرد. بنابراین استفاده از تجهیزات برودتی استاندارد و درجه یک که در حداقل زمان ممکن برودت را فراهم کند، مهم و اساسی خواهد بود.

وجود رطوبت بالا در سردخانه نگهداری خرما ضمن افزایش احتمال فساد و گندیدگی محصولات، سبب خیس شدن کارتون و جعبه آنها در اثر وقوع میعان خواهد شد. کم بودن رطوبت در سردخانه، احتمال یخ زدگی و افت کیفیت خرما را نیز کاهش خواهد داد، البته لازمه این کار بسته بندی و عایق بندی صحیح خرما جهت جلوگیری از هدر رفت آب میان بافتی آن می باشد. در حالت کلی رطوبت سردخانه خرما باید بین 15 الی 20 درصد باشد که با استفاده از دستگاه های رطوبت گیر می توانید آن را کاهش دهید، همچنین کاهش رطوبت سردخانه قبل از انتقال محصولات ضروری می باشد.

جهت حفظ کیفیت خرما و جلوگیری از افت کیفیت و تغییر در طعم و رنگ آن ، باید آنها را پس از طی شدن حداکثر زمان تعیین شده از سردخانه بیرون آورد. در صورت افزایش این زمان احتمال افت کیفیت و در نتیجه از دست رفتن بازار محصول وجود دارد. حداکثر مدت زمان نگهداری خرما با توجه به میزان رطوبت و نوع آن متفاوت است که از سوی کارشناسان کشاورزی تعیین می شود.